بررسی سود پرک

سود پرک که در صنعت با نام‌هایی مانند سود سوزآور، کاستیک سودا (Caustic Soda) یا هیدروکسید سدیم (Sodium hydroxide) شناخته می‌شود، ماده‌ای شیمیایی با فرمول NaOH و خاصیت قلیایی (بازی) است. چگالی این ماده شیمایی سفید رنگ در حدود 2.13 و نقطه ذوب آن چیزی در حدود 1390 درجه سانتی‌گراد (2534 درجه فارنهایت) است. سود پرک ماده اولیه و پایه برای تولید بسیاری از مواد شیمیایی بوده و بیشترین کاربرد آن در صنایع سلولزی و تولید کاغذ است. این ماده دی اکسید کربن و رطوبت هوا را با سرعتی بالایی جذب می‌کند. از طرف دیگر با سرعت بالایی در گلیسیرین، الکل و آب حل شده و محلول‌های آبی تشکیل می‌دهد.

تاریخچه تولید سود پرک چیست؟

تاریخ دقیق و مشخصی برای زمان اختراع و تولید این ماده برای اولین بار وجود ندارد؛ اما برخی از مورخان بر این باور هستند که اولین بار استفاده از آن به اواخر قرن سیزدهم باز می‌گردد. از سوی دیگر، یکی از بزرگان یمن در کتاب خود که در مورد اختراعات مختلف صنعتی بود، از فرآیند تولید سود پرک به عنوان یکی از مراحل ساخت صابون یاد می‌کند. در سال 1791 میلادی توسط یک شیمیدان فرانسوی به طور انبوه تولید شد. امروزه، در قرن بیستم یکی از روش‌های تولید این ماده، الکترولیز نمک طعام NaCl (سدیم کلرید) است.

مشخصات ظاهری سود پرک چیست؟

این ماده نوعی کالای صادراتی است که به دو صورت مایع و جامد تولید شده و درآمد و سود ارزی بالایی برای صادرکنندگان به همراه دارد. ویژگی‌های سود پرک جامد به صورت زیر است:

• کریستالی
• غیرفرار
• شفاف
• سفید
• بی بو
• بسیار خورنده
• سمی

از ویژگی‌های دیگر آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سود پرک به سرعت در آب حل شده و محلول‌های آبی تشکیل می‌دهد.
• سود پرک رطوبت هوا را به سرعت جذب می‌کند. واکنش جذب رطوبت هوا توسط این ماده بسیار گرمازا بوده و باعث پاشیده شدن آب به اطراف می‌شود؛ بنابراین هنگام کار با سود پرک بهتر است از تجهیزات ایمنی مناسب استفاده کنید.
• نمونه جامد سود پرک به اشکال مختلفی مانند پودر، گرانول و پولک تولید می‌شود. در این میان، گرانول‌ها معمولا خلوص بالاتری دارند و به همین دلیل در صنایع حساس‌تری مانند داروسازی و پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

مشخصات فنی و فیزیکی سود پرک چیست؟

مشخصات فیزیکی و فنی سود پرک که توسط صنایع مختلف تولید می‌شود به شرح زیر است:

• نام علمی: سدیم هیدروکسید
• نام تجاری: سود سوزآور
• فرمول شیمیایی: NaOH
• وزن مولکولی: 40 گرم بر مول
• چگالی: 2.13 گرم بر سانتی متر مکعب
• میزان حلالیت در آب: حدود 109 گرم در 100 میلی لیتر آب در دمای 20 درجه سانتی‌گراد (68 درجه فارنهایت)
• نقطه جوش: 1390 درجه سانتی‌گراد (2534 درجه فارنهایت)
• نقطه ذوب: 310 درجه سانتی‌گراد (591 درجه فارنهایت)
• محلول در: آب، گلیسیرین، الکل و متینول

خواص شیمیایی سود پرک چیست؟

سود پرک با مواد مختلفی از جمله موارد زیر واکنش شیمیایی می‌دهد:

• برخی فلزات مانند آلومینیوم که در نهایت باعث تولید گاز هیدروژن می‌شود.
• دی اکسید گوگرد که در نهایت اثر گازهای سمی و مضر مانند HS₂ و SO₂ را که معمولا در فرآیند سوزاندن زغال سنگ به دست می‌آیند، از بین می‌برد. در نتیجه سود پرک می‌تواند از انتشار این گازهای سمی در جو جلوگیری کند.

انواع مختلف سود پرک چیست؟

پس از دانستن اینکه سود پرک چیست و چه ویژگی‌هایی دارد، به بررسی انواع مختلف آن می‌رسیم. این ماده شیمیایی به اشکال مختلفی تولید می‌شود که هریک برای استفاده در موارد خاصی مناسب است. برخی از آن‌ها را در زیر لیست کرده‌ایم:

• پولک
• گرانول
• پودر
• مایع

انواع روش های تولید سود پرک چیست؟

این ماده به 3 روش تولید می‌شود:

• با استفاده از سلول جیوه
• با استفاده از سلول دیافراگمی
• با استفاده از سلول غشایی

خوب است بدانید که نمونه به دست آمده در روش غشایی از خلوص بالاتری نسبت به دو روش دیگر برخوردار است.

تولید سود پرک با سلول جیوه

یکی از پرکاربردترین و رایج‌ترین روش‌های تولید سود پرک، الکترولیز سدیم کلرید محلول یا نمک طعام با فرمول شیمیایی NaCl است. در صنعت برای تولید سدیم از سدیم کلرید، از سلول جیوه یا کاستنر کلنر استفاده می‌شود. در این فرآیند جیوه به عنوان کاتد قرار دارد. سدیم تولید شده در این سلول با آب ترکیب شده و نتیجه این واکنش، تولید سود پرک یا سدیم هیدروکسید خواهد بود.

تولید سود پرک با سلول دیافراگمی

در این روش، الکترولیت از قطب آند به قطب کاتد حرکت می‌کند. محصولات موجود در قطب کاتد و قطب آند توسط یک دیافراگم که از مواد غشایی یا پشم و پنبه ساخته شده است، از یکدیگر جدا می‌شوند. هنگامی که در این فرآیند یون‌های هیدروژن جدا می‌شوند، یون‌های هیدروکسید به همراه یون‌های سدیم در محلول آبی در اطراف قطب کاتد جمع شده و سود پرک تولید می‌کنند. محصول جانبی که در این فرآیند تولید می‌شود، گاز کلر است.

تولید سود پرک با سلول غشایی

تنها تفاوتی که بین روش غشایی و دیافراگم وجود دارد، این است که در این سلول به جای دیافراگم، یک غشا در اطراف هر یک از الکترودهای کاتد و آند محلول قرار گرفته است. برای تولید سود پرک با این روش، ابتدا آب نمک اشباع شده وارد محفظه اول راکتور می‌شود. سپس یون‌های کلرید که توسط آند اکسید شده‌اند، با از دست دادن الکترون‌های اضافی خود به گاز کلر تبدیل می‌شوند. از قطب دیگر نیز یون‌های هیدروژن در کاتد با تجزیه مولکول‌های آب تولید می‌شوند. در نهایت با اعمال جریان الکتریکی به گاز هیدروژن، یون‌های هیدروکسید تولید می‌شود. در کاتد نیز یون‌های سدیم با یون‌های هیدروکسید واکنش داده و در نتیجه سود پرک تولید می‌شود.

مصارف سود پرک چیست؟

آیا می‌دانید کاربردهای متنوع سود پرک چیست؟ در ادامه این مطلب به بررسی فواید و کاربردهای این ماده شیمیایی در صنایع مختلف خواهیم پرداخت.

صنعت نساجی

در صنعت نساجی برای رنگرزی الیاف مصنوعی مانند الیاف پلی استر و نایلون به کار برده می‌شود. همچنین سود پرک در فرآوری کتان نیز کاربرد دارد.

تولید مواد غذایی

سودای هلو که سود پرک در تولید آن نقش دارد، برای تولید نوعی چوب نمک به کار برده می‌شود که این نمک برای تهیه خرده نان، فرآوری زیتون، پوست کندن گوجه فرنگی و سایر میوه‌ها، تهیه کنسرو و پوست کندن سیب زمینی استفاده می‌شود. از دیگر فواید جوش شیرین که از سود پرک به دست می‌آید، می‌توان به جلوگیری از رشد کپک‌ها و باکتری‌های مواد غذایی و در نتیجه کمک به جلوگیری از فساد آن‌ها اشاره کرد. از دیگر کاربردهای هیدروکسید سدیم در صنایع غذایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• صنعت شیر
• تولید شکلات
• بسته بندی محصولات
• تولید رشته فرنگی
• تولید نوشیدنی
• تولید شکر
• تولید کارامل
• شستن میوه‌ها و سبزیجات

داروسازی و پزشکی

خوب است بدانید که از سود سوز آور برای تولید بسیاری از داروها مانند آسپرین، مسکن، داروهای ضد انعقاد و برخی دیگر از محصولات این چنینی استفاده می‌شود.

استخراج آلومینیوم

سود پرک به عنوان یک ترکیب قلیایی (بازی یا ضد اسیدی) برای آبکاری قطعات آلومینیومی به کار برده می‌شود. برای حل کردن سنگ معدن بوکسیت و در نتیجه به دست آوردن رسوب اکسید آلومینیوم یا آلومینا نیز از آن استفاده می‌شود.

کاربرد سود پرک در صنعت کاغذ

بیشترین موارد استفاده از سود پرک در صنایع سلولزی یا کاغذسازی است. از سود پرک در فرآیندهایی مانند ساخت خمیر کاغذ، سفید کردن خمیر، تصفیه آب و حذف جوهر از کاغذ بازیافتی استفاده می‌شود. از دیگر مصارف هیدروکسید سدیم در این صنعت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش PH فرآیند تخمیر الیاف کاغذ
• جداسازی الیاف سلولزی از لیگنین
• تولید خمیر کاغذ
• تجزیه چوب
• صاف کردن و جلا دادن الیاف کاغذ
• بهبود کیفیت الیاف کاغذ آسیاب شده
• سفید کردن الیاف قهوه‌ای

تولید سلفون و ابریشم مصنوعی

سود سوز آور برای افزایش درخشندگی و استحکام سلولز استفاده می‌شود. از این سلولز فرآوری شده برای تولید ویسکوز استفاده می‌شود که در تولید الیاف مصنوعی مانند سلفون و ابریشم به کار می‌رود. تولید این الیاف در مراحل متفاوت فرآیند تولید ویسکوز، مستلزم استفاده از سود پرک است.

تولید صابون و مواد شوینده

تولید مواد شوینده و صابون یکی دیگر از صنایعی است که سود پرک در آن کاربرد زیادی دارد. در این صنعت از سدیم هیدروکسید در فرآیندی استفاده می‌شود که طی آن چربی‌ها، روغن‌های گیاهی و فونداسیون‌ها به صابون تبدیل می‌شوند.

تولید سفید کننده

سفید کننده‌هایی که از سود پرک تهیه می‌شوند، نسبت به سایر سفیده کننده‌ها به مقدار بیشتری در صنایع مختلف استفاده می‌شوند. به طور کلی از این سفیده کننده‌ها برای کنترل کپک و قارچ و از بین بردن چربی استفاده می‌شوند.

صنعت شیشه

خاکستر هیدروکسید سدیم را می‌توان در بسیاری از صنایع از جمله شیشه سازی، تولید فسفات و سیلیکات استفاده کرد.

کاربرد سود پرک در فرآیندهای شیمیایی

سود پرک به عنوان ماده اولیه در تولید بسیاری از محصولات شیمیایی از جمله موارد زیر کاربرد دارد:

• تولید مواد پلاستیکی
• تولید چسب
• تولید حلال
• تولید علف کش
• تولید رنگ و جوهر
• تولید مواد پوششی

صنعت چرم

از سدیم هیدروکسید و سولفید سدیم در قسمت داخلی پوست گوسفند و بره در کارخانه‌های چرم سازی استفاده می‌شود. این ترکیبات نام برده شده، به پوست حیوانات نفوذ کرده و در نهایت ریشه یا فولیکول‌های مو را مورد هدف قرار می‌دهد؛ به این ترتیب پشم و مو به راحتی از پوست جدا می‌شوند.

پتروشیمی و پالایشگاه

اکتشاف نفت، تولید و فرآوری گاز طبیعی و نفت از جمله دیگر کاربردهای رایج برای هیدروکسید سدیم به شمار می روند.

تولید سوخت و انرژی تجدیدپذیر

سود پرک در تولید پیل‌های سوختی و همچنین در تولید رزین‌های اپوکسی که در تولید توربین‌های بادی کاربرد دارند، استفاده می‌شود. از سوی دیگر، این ماده شیمیایی برای تنظیم PH هنگام تولید متیل سدیم و در نهایت برای تولید بیودیزل و بیواتانول به کار برده می‌شود.

تصفیه آب و فاضلاب

سفید کننده یا هیپوکلریت سدیم نوعی ضدعفونی کننده است که در فرآیند تولید آن از خواص هیدروکسید سدیم استفاده می‌شود. از طرفی دیگر، این ماده شیمیایی برای حذف فلزات سنگین و کنترل اسیدیته آب در تصفیه خانه و سیستم آب و فاضلاب استفاده می‌شود. از دیگر صنایعی که سود پرک در آن‌ها استفاده می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• صنعت سرامیک
• صنعت الکل
• صنعت خودروسازی
• خنثی کردن اسید باتری
• شستشوی تانکرهای سوخت و نفت
• صنعت بازیافت لاستیک
• آبکاری فلزی
• شستشوی مخازن و لوله‌ها
• صنعت حفاری
• تولید نشاسته
• صنعت کارتن سازی
• صنعت چربی
• تعیین غلظت اسیدهای مختلف در آزمایشگاه
• صنعت آرایشی و بهداشتی

کاربردهای سود پرک در شستشوی‌های خانگی

در خانه و صنعت نیز برای شستشو از این ماده استفاده می‌شود. توصیه می‌کنیم قبل از شروع کار با این ماده شیمیایی، از تجهیزات ایمنی مانند ماسک، دستکش و عینک استفاده کنید تا سلامتی خود را به خطر نیندازید. روش استفاده از سود پرک برای شستشوی نقاط مختلف به صورت زیر است:

• شستشوی لوله‌های سینک: یک کیلوگرم سود پرک جامد پولکی را در سینک ریخته و سپس شیر آب را باز کنید. این ماده به سرعت با آب واکنش نشان داده و لوله‌ها را به خوبی تمیز می‌کند.
• شستن فیلتر هود آشپزخانه: برای از بین بردن چربی موجود در فیلتر هود آشپزخانه می‌توانید مقداری از آن را در یک کاسه آب ریخته و سپس فیلتر هود را در این مخلوط قرار دهید. سود پرک یک چربی‌زدای قوی است؛ بنابراین می‌تواند به راحتی تمام ذرات چربی را از روی فیلتر هود پاک کند.

نکات ایمنی هنگام استفاده از سود پرک

با رعایت برخی نکات ایمنی در مورد نگهداری و استفاده از این ماده می‌توانید از حوادث غیر منتظره و ناگوار احتمالی جلوگیری کنید. در ادامه به برخی از این نکات ایمنی اشاره می‌کنیم.

• ذخیره سازی: سود پرک را در بسته بندی‌های کوچک در محیطی خنک، خشک، دارای تهویه مناسب و به دور از مواد معدنی و آلی به ویژه اسیدها نگهداری کنید.
• نحوه استفاده از سود پرک: هنگام کار با آن از دستکش ایمنی، کفش بادوام، ماسک شیمیایی و لباس ایمنی استفاده کنید.
• تجهیز کارگاه: برای تجهیز محیط کار و ارائه کمک‌های اولیه در اسرع وقت محلولی برای شستن چشم، دوش و برخی وسایل دیگر را در کارگاه داشته باشید. همچنین بهتر است کارگاه را به کپسول‌های آتش نشانی مجهز کنید تا از بروز هرگونه مشکلی مانند اشتعال جلوگیری کنید. اگرچه این ماده غیر قابل اشتعال است، اما در تماس با آب و برخی مواد دیگر حرارت بسیار بالایی تولید می‌شود که می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

عوارض تماس با سود پرک چیست؟

همانطور که در ابتدای متن اشاره کردیم، این ماده شیمیایی خاصیت خورندگی دارد؛ بنابراین هنگام استفاده از آن باید رعایت نکات ایمنی را بسیار جدی گرفت. به طور کلی استفاده از سود پرک ممکن است در حالات زیر برای افراد و مصرف کنندگان مشکلاتی جدی ایجاد کند:

• تماس با پوست: در صورت تماس نمونه جامد یا مایع با پوست، ممکن است لایه‌ای از پوست از بین برود که در نهایت باعث قرمزی و تحریک شدن آن می‌شود. اگر این تماس مدت زمان زیادی ادامه پیدا کند، می‌تواند باعث سوختگی شدید و آسیب جدی به بافت پوست شود؛ بنابراین توصیه می‌کنیم هنگام استفاده از این ماده شیمیایی از دستکش، لباس و ماسک ایمنی استفاده کنید.
• تماس با چشم: بروز اتفاقاتی مانند پوسته پوسته شدن دور چشم، تجزیه بافت چربی و ایجاد ضایعات مختلف در چشم، از خطرات و عوارض تماس سود پرک با چشم است. این ضایعات و عوارض بیشتر به مدت زمان تماس چشمی و غلظت ماده شیمیایی بستگی دارد؛ تا جایی که حتی ممکن است این تماس در نهایت منجر به نابینایی شود. بنابراین هنگام استفاده از آن حتما از عینک یا ماسک ایمنی استفاده کنید.
• بلع: ورود این ماده شیمیایی به معده و دستگاه گوارش عوارض و عواقب خطرناکی را در پی خواهد داشت. بلع سود پرک باعث تورم، سوختگی، زخم و درد شدید در دهان، گلو، نای و معده می‌شود. در صورت تداوم یا زیاد شدن تماس این ماده با دستگاه گوارش، احتمال بروز سرطان افزایش پیدا می‌کند.
• استنشاق: همانطور که قبلا اشاره کردیم، سود سوزآور ماده‌ای خورنده است و بخارات زیادی تولید می‌کند. استنشاق این بخارات باعث تحریک ریه‌ها و در نتیجه تنگی نفس می‌شود. اگر این روند ادامه یابد، ممکن است فرد دچار آسم شود.

در ادامه دستورالعمل‌هایی وجود دارد که می‌توانید در صورت تماس و استنشاق و یا قبل از رسیدن اورژانس آن‌ها را دنبال کنید:

• استنشاق سود پرک: در صورت استنشاق و قبل از رسیدن اورژانس، اگر فرد در یک محیط بسته قرار دارد، او را به فضای باز منتقل کنید تا اکسیژن بیشتری به ریه‌های او رسیده و بتواند راحت‌تر نفس بکشد.
• تماس پوستی: در صورت تماس پوستی و بروز علایمی مانند پوسته پوسته شدن، یک ساعت قبل از رسیدن اورژانس، محل را با آب نسبتا ولرم بشویید و این کار را تا رسیدن اورژانس مرتبا ادامه دهید.
• بلع: در صورت بلع سود پرک توصیه می‌شود فرد بلافاصله دهان خود را با آب شستشو داده و سپس بین 200 سی سی تا 300 سی سی آب بنوشد.

قیمت فروش سود پرک 

همانطور که در این صفحه اشاره کردیم، سود پرک کاربردهای وسیع و متنوعی در صنایع مختلف دارد؛ از این رو تهیه و خرید سود پرک با کیفیت بالا و مرغوب یکی از نیازهای اصلی شرکت‌های مختلف است. واحدهای تولیدی و شرکت‌هایی که نیاز به این ماده شیمیایی دارند، می‌توانند آن را با بهترین قیمت و کیفیت از فروشگاه آنلاین عطاری پخش تهیه کنند.