بررسی سیاه دانه

سیاه دانه از آن دسته دانه‌های مفیدی است که می‌‌توانید در مصرف روزانه خود بگنجانید و از خواص بی‌شمارش بهره‌ ببرید. دانه‌ای کوچک که خصوصا در ترکیب با عسل، کره یا پنیر برای مصرف در وعده صبحانه یا به صورت پاشیده شده روی خمیر نان و برخی غذاها مثل بورک و پیراشکی توصیه می‌شود. اگر تابه‌حال از فواید این دانه‌های پرخاصیت غافل بوده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه شوید، چراکه قرار است به بررسی سیاه دانه بپردازیم و از خواص و مزایای آن برای سلامتی بگوییم.

سیاه دانه چیست

سیاهدانه بیش از اینکه یک دانه خوراکی باشد، نوعی گیاه دارویی است که بومی شرق مدیترانه، شمال آفریقا، جنوب غربی آسیا و شبه‌قاره هند محسوب می‌شود. به دلیل فواید زیاد سیاهدانه برای سلامتی، آن را داروی شفاهنده و دانه بهشتی می‌دانند و قرن‌هاست که در طب سنتی کاربرد دارد. همچنین نشانه‌هایی از این دانه، در مقبره فرعون مصر هم پیدا شده که نشان می‌دهد سیاه‌دانه در مصر باستان هم مورد استفاده بوده است. برخی از کارشناسان معتقدند که دلیل این اتفاق، به خاطر خواص ضدباکتریایی سیاه دانه است که موجب شده تا مصریان باستان از آن در فرآیند مومیایی کردن اجساد استفاده کنند. همچنین از این گیاه در بسیاری از کشورهای عربی و قاره‌های آسیا، آفریقا و بخش‌هایی از اروپا برای پیشگیری و درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود. امروزه سیاه دانه در شکل‌های مختلف، از دانه گرفته تا اسانس و روغن و پودر به فروش می‌رسد که بر اساس نیاز و مورد استفاده خودتان می‌توانید هریک از این انواع را خریداری کرده و از خواص آن بهره‌مند شوید.

خواص سیاه دانه

نتایج یک تحقیق صورت گرفته نشان داده است که سیاهدانه‌ای که در بنگلادش کشت می‌شود شامل چهل و پنج درصد چربی، بیست درصد کربوهیدرات و بیست درصد پروتئین می باشد. همچنین سیاه دانه شامل پتاسیم، فسفر، کلسیم و منیزیم هم هست اما مقدار آن‌ها مشخص نشده است. مطالعه دیگری پیشنهاد کرده که دانه های سیاه‌دانه می‌توانند حاوی مقادیری از ویتامین‌های آ، ای، سی و بخشی از خانواده ویتامین‌های ب باشند. هرچند اطلاعات در این زمینه کم است، در عوض در خصوص مقادیر آنتی‌اکسیدانی و دیگر فواید این گیاه، بسیار تحقیق شده است. همچنین به نظر می‌رسد سیاهدانه حاوی آلکالوئیدها و فیتواسترول‌ها، دو نوع ترکیب گیاهی مفید با خواص طبیعی کاهش کلسترول باشد. در ادامه به خواص سیاه دانه برای سلامتی اشاره می‌کنیم و هر یک را به اختصار توضیح می‌دهیم.

سرشار از آنتی‌اکسیدان

آنتی‌اکسیدان‌ها موادی هستند که رادیکال‌های آزاد مضر را خنثی می‌کنند و از آسیب اکسیداتیو به سلول‌ها جلوگیری می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که آنتی‌اکسیدان‌ها می‌توانند تاثیر قدرتمندی بر سلامت انسان و پیشگیری از بیماری‌های مختلف داشته باشند. در واقع برخی از منابع معتبر نشان می‌دهد که آنتی‌اکسیدان‌ها ممکن است بدن را در برابر چندین نوع بیماری مزمن از جمله سرطان، دیابت، بیماری قلبی و چاقی محافظت کنند.

کمک به کاهش کلسترول و فشار خون

فشار خون بالا و افزایش سطح کلسترول، از عوامل خطر مهم در بروز بیماری‌های قلبی هستند و به نظر می‌رسد که سیاه دانه ممکن است به کاهش هر دو کمک کند. کلسترول یک ماده چربی‌مانند است که در سراسر بدن شما یافت می‌شود. علی‌رغم اینکه به مقداری کلسترول نیاز دارید، مقادیر زیاد آن می‌تواند در خون شما جمع شود و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش دهد. مطالعات ثابت کرده که سیاه دانه به طور ویژه در کاهش کلسترول موثر است.

خواص ضدسرطانی

ساختار ضدباکتریایی

کمک به کاهش التهاب

در بیشتر موارد، التهاب یک پاسخ ایمنی طبیعی است که به محافظت از بدن در برابر آسیب و عفونت کمک می‌کند. از سوی دیگر اعتقاد بر این است که التهاب مزمن نشانه اولیه انواع بیماری‌ها مانند سرطان، دیابت و بیماری‌های قلبی است. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که سیاه دانه ممکن است اثرات ضد التهابی قوی در بدن داشته باشد. در یک مطالعه بر روی چهل و دو فرد مبتلا به روماتیسم مفصلی، مصرف دوز مشخصی روغن سیاه دانه به مدت هشت هفته، نشانه‌های التهاب را کاهش داد. همچنین در یک مطالعه دیگر، زنان مبتلا به روماتیسم مفصلی که دوز مشخصی روغن سیاه دانه را به مدت دو ماه در روز مصرف کردند، نشانه‌های کمتری از التهاب داشتند و مفاصل متورم کمتری را نسبت به کسانی که دارونما مصرف کردند، گزارش کردند.

تقویت سیستم ایمنی بدن

مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی نشان می‌دهد که عصاره‌های ساخته شده از این گیاه ممکن است فعالیت گلبول‌های سفید خون را که با عفونت‌ها و بیماری‌ها مبارزه می‌کنند، تحریک کند. تحقیقی در مقیاس کم در کودکان مبتلا به اختلال خونی ارثی، نتایج مشابهی را نشان داد. استفاده از سیاه‌دانه به طور قابل توجهی باعث بهبود تعداد گلبول‌های سفید خون و کاهش اثرات بیماری شد. همچنین در مطالعه‌ای که در بالا ذکر شد، در زنان مبتلا به روماتیسم مفصلی، آن‌هایی که روزانه روغن سیاه دانه مصرف می‌کردند، پس از دو ماه به طور قابل توجهی سطوح گلبول‌های سفید خون بیشتری نسبت به گروه دارونما داشتند.

محافظت از کبد

تنظیم قند خون

قند خون بالا می‌تواند علایم منفی بسیاری از جمله افزایش تشنگی، کاهش وزن ناخواسته، خستگی و مشکل در تمرکز را ایجاد کند. قند خون بالا اگر در درازمدت کنترل نشود، می‌تواند منجر به عواقب جدی‌تری مانند آسیب‌های عصبی، تغییر در بینایی و کندی بهبود زخم شود. برخی شواهد نشان می‌دهند که سیاه دانه می‌تواند به ثابت نگه داشتن قند خون و در نتیجه جلوگیری از عوارض جانبی خطرناک آن کمک کند.

جلوگیری از زخم معده

سهولت در اضافه کردن سیاه دانه به وعده‌های روزانه

موارد منع مصرف سیاه دانه

درحالی‌که سیاه دانه با فواید بسیاری برای سلامتی همراه بوده و به طور کلی زمانی که به عنوان ادویه یا چاشنی استفاده می‌شود بی‌خطر است، مصرف مکمل یا روغن آن ممکن است خطراتی به همراه داشته باشد. به عنوان مثال گزارش‌هایی از درماتیت تماسی پس از استفاده از روغن سیاه دانه روی پوست گزارش شده است. اگر قصد استفاده موضعی از این دانه را دارید، ابتدا یک قطره از آن را روی پوست دست خود امتحان کنید تا مطمئن شوید که واکنش نامطلوبی ایجاد نمی‌کند. علاوه بر این برخی از آزمایش‌ها دریافته‌اند که سیاه‌دانه و اجزای آن ممکن است بر لخته شدن خون تاثیر بگذارند. اگر برای لخته شدن خون دارو مصرف می‌کنید، قبل از مصرف مکمل‌های حاوی سیاه دانه حتما با پزشک خود مشورت کنید. همچنین درحالی‌که برخی از مطالعات حیوانی دریافته‌اند که سیاه دانه را می‌توان به طور ایمن در طول دوران بارداری مصرف کرد، نتایج یک تحقیق حیوانی نشان داده که در صورت استفاده در مقادیر زیاد، این روغن می‌تواند انقباضات رحمی را کاهش داده یا متوقف کند. اگر باردار هستید، حتما در حد اعتدال از سیاه دانه استفاده کنید و در صورت داشتن هر گونه نگرانی با پزشک خود مشورت کنید.