بررسی ریشه انجبار

نام های رایج گیاه دارویی

نام این گیاه انجبار و لاتین آن Bistort است. به آن اناریف، هفت بند اروپایی و پرشیان دارو هم می گویند. معرب از انگبار و نام علمی آن Persicaria bistorta و از خانواده Polygonaceae می باشد.

ساختار گیاه انجبار

انجبار گیاهی از تیره هفت بندیان، پایا، ساقه اش صاف و ساده که بیش از یک متر ارتفاع دارد و دارای ریزوم هایی بزرگ پیچ دار و انشعابی است. ساقه گلدار این گیاه همیشه ساده و استوانه ای شکل است، که برگ های آن متناوب با کناره های موج دار و پهنک آن به رنگ سبز شفاف در سطح فوقانی ولی سبز مایل به سفید در سطح تحتانی است. بوته اش شبیه ترشک و خوشه گل ها شبیه به سنبله بارهنگ است. برگ های زیرین، دمبرگ درازی دارد و سایر برگ ها بی پایه اند. گل ها به رنگ گلی یا صورتی کمرنگ با گل پوش منفرد است و پرچم ها از بیرون دیده می شود. شاخه های آن قرمز رنگ و ریزوم آن چوبی و سرخ رنگ است. این گیاه از دانه ‌های کوچک تیره رنگی برخوردار است. در ماه خرداد تا تیر گل می دهد. در کنار جوی های آب و حاشیه بعضی جاده ها می روید. در اندام هایش بخصوص در ریزوم پیچیده آن دارای ۳۰ درصد آمیدون، ۱۰ درصد مواد آلبومینوئیدی، نشاسته، آمیدون، اسید گالیک، لعاب، صمغ، اکسالات کلسیم، قندهای مختلف، ویتامین C، مقدار بسیار جزئی از اکسی متیل آنتراکینون، یک ماده رنگی به نام قرمز انجبار و مقدار نسبتا زیادی تانن است. قسمت های مورد استفاده انجبار ریزوم، ریشه انجبار و برگ گیاه است که در فصل پاییز ریزوم آن جمع آوری شده و در آفتاب خشکانده می شوند، ریشه انجبار را برش طولی می دهند. ساقه ی زیرزمینی آن ضخیم، استوانه ای و به هم چسبیده است که اطراف سطح خارجی آن را ریشک های فراوانی می پوشاند.

خاستگاه گیاه انجبار

این گیاه بیشتر در کشور سوریه و اطراف شام می روید و بهترین نوع آن در شام است. در نواحی غربی ایران آذربایجان، کوه سهند، همدان، تخت سلیمان، بین همدان و تبریز و لرستان در منطقه اشترانکوه نیز می روید. این گیاه بومی اروپا و در انگلستان در مزارع مرطوب می روید و در آسیا نیز انتشار دارد.

نحوه کاشت و تکثیر

انجبار از طریق کاشتن دانه و یا جوانه ریشه‌دار آن صورت می‌گیرد . تکثیر دانه به این شکل است که دانه های رسیده گیاه را در زمین نسبتا مرطوب و سایه دار در فصل پاییز می کارند. قدرت جوانه زنی این گیاه خیلی سریع از دست می‌رود، لذا بلافاصله پس از به دست آمدن دانه باید اقدام به کاشت آن کرد. پس از جوانه زدن دانه ها، آن ها را در زمین اصلی با فاصله ای مناسب نشا می کنیم. مراقبت از مزرعه مانند آبیاری به موقع، کندن علف هرز و کارهای اصلاحی دیگر الزامی است. برداشت محصول در ماه های آبان و آذر و اوایل بهار صورت می‌گیرد. پس از برداشت محصول از زمین ریشه انجبار را جدا و تمیز و در محل‌های مناسب به طور طبیعی یا مصنوعی در خشک کن با حداکثر ۶۰ سانتی گراد خشک می کنند.سپس ریشه انجبار خشک شده را به صورت قطعاتی به درازی ۳ تا ۸ سانتیمتر و به عرض ۱۵ میلیمتر و به ضخامت ۵ تا ۸ میلیمتر و سپس بسته بندی می کنند. این گیاه به جز خواص درمانی به دلیل زیبایی به عنوان گیاهی تزئینی در باغ‌ ها و باغچه‌ ها کاشته می ‌شود.

طبع ریشه انجبار

طبع ریشه انجبار سرد و خشک است.

خواص ریشه انجبار

از نظر خواص درمانی ضد تب، مدر، ملین، التیام دهنده، قابض قوی، ضد اسهال، مقوی عمومی، ضدعفونی کننده، ضد غلبه دم، ضد التهاب، محرک و اشتهاآور است. از ریشه انجبار در موارد اسهال، دیسانتری (اسهال خونی)، رفع ترشحات مخاطی، بی‌ اختیاری دفع ادرار، ترشحات زنانگی، سوزش مجاری ادرار، گلو درد، ورم‌ مجرای بول بعد از رفع حالت التهابی آن، بواسیر، انزال منی، تب نوبه، خونریزی‌ رحم، التهابات اندام‌های تناسلی زن، التیام زخم، نزله‌های مزمن، سل، خونریزی های‌ ساده داخلی و خارجی، جلوگیری از سقط جنین، رفع ترشحات سفید مهبل و وجود خون در ادرار توصیه شده‌است. در استعمال خارجی جوشانده ۱۵۰ گرم ریشه انجبار در یک لیتر آب به شکل‌ غرغره یا دهان شویه برای التیام زخم، ناراحتی های حلق، سفت کردن لثه‌های نرم، التهابات لثه، لوزه ها یا گلو و به‌صورت تزریق در دستگاه تناسلی، جهت ترشحات‌زنانگی و رفع ورم مجاری ادرار، اثرات مفیدی دارد. جوشانده ریشه انجبار به‌صورت تنقیه جهت رفع اسهال، بواسیر، درمان خراش های ناحیه مقعد و برای واریس و مداوای زخم‌ها به‌صورت تاثیر دادن روی‌ آن ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. ریزوم (ریشه) انجبار به علت دارا بودن تانن فراوان اثر قابض قوی داشته و التیام دهنده­ ناراحتی­ ها و مقوی معده است. برای رفع ترشحات مخاطی، درمان اسهال، التهاب مجاری ادراری و رفع ترشحات زنانگی کاربرد دارد. برای بند آوردن خونریزی داخلی و خارجی کاربرد داشته، انزال زودرس را درمان و از سقط جنین جلوگیری می­ کند.

• مسکن قی است و ضعف اشتها رl برطرف می کند.
• ریشه انجبار برای قطع خونریزی اعضای بدن به خصوص افرادی که دارای خونریزی از شش و بواسیر هستند بسیار مفید است.
• پاشیدن پودر انجبار بر روی زخم باعث خشک شدن آن می شود.
• این گیاه در بند آوردن خون زخم نیز مؤثر است. از این گیاه می ‌توان جهت شستشوی زخم‌ های خارجی استفاده کرد و آن را مستقیما روی زخم قرار داد تا خونریزی بند بیاید. علاوه بر این، ریشه انجبار از خاصیت ضد ویروسی برخوردار است و مصرف آن می‌ تواند انواع میکروب ‌های روی زخم را از بین ببرد.