خربق سفید چیست

خربق سفید ریشه گیاهی به همین نام است که خاصیت دارویی دارد. این گیاه شبیه گیاه بارهنگ هست و ریشه آن مثل ریشه ی کبر می باشد. برای اینکه تشخیص دهند کدام گیاه خاصیت دارویی بیشتری دارد. مقداری از برگ و ساقه آنرا با دست جدا می کنند و فشار میدهند و بهم می مالند. هر کدام که لعاب بیشتری داشته باشد دارای مواد دارویی بیشتری هست.

خواص خربق سفید

از ریشه خربق سفید بیشتر برای تنظیم قاعدگی استفاده می شود. این گیاه دارویی قاعده آور هست و در زمره گیاهان سمی طبقه بندی می شود. پس باید با احتیاط و تحت نظر پزشک استفاده شود و هرگز به مقدار زیاد استفاده نشود که مرگ آفرین می باشد. همچنین استفاده از آن باعث سقط جنین می شود. طبع خربق گرم و خشک است و بطور کلی خواص این گیاه اینگونه است که در ادامه خواهید خواند. مسهل است و دافع بلغم و صفرای غلیظ از بدن می باشد .خلط های لزج را از بدن دفع می کند. از این جهت برای کلیه ها نافع است که میزان کراتین خون را پایین میاورد و به کلیه ها در دفع سموم از بدن کمک می کند. همچنین معده را پاک می کند. برای درمان سرسام و فلج موقت عصبی نافع است. همچنین صرع ناشی از بلغم را درمان می کند. برای درمان سرد مزاجی مفید است با حذف رطوبت غریبه از بدن. برای درمان روماتیسم و درد مفاصل نافع است. برای دفع سنگ کلیه و مثانه مفید است. باعث سقط جنین می شود و در مواقعی که پس از چنین سقط رحم کاملا پاک نشده باشد. از شیاف گرد خربق برای اخراج باقیمانده های جنین و پاکسازی رحم استفاده می شود.

خواص دیگر

از گرد ریشه خربق سفید در ترکیب انفیه استفاده می شود. پس گرد ریشه آن عطسه آور است. از دمنوش ریشه ی این گیاه باعث سقط جنین می شود و همینطور شیاف پودر آن در مهبل. ترکیب پودر ریشه این گیاه و سرکه بصورت ضماد. برای درمان انواع بیماری های پوست مفید است؛ همانند جرب، برص، اگزما و لکه های سفید زیر جلدی. مصرف خوراکی خربق سفید خطرناک است. پس باید تحت نظر پزشک مصرف شود. برای تعدیل مواد سمی آن و نیز حفظ خواص دارویی. روش های خاصی معمول است. برای اینکار خربق را داخل خمیر آرد جو می گذارند و آنرا می پزند و سپس مصرف می کنند. یا پودر آن را با آرد جو و روغن بادام شیرین مخلوط می کنند و میل می کنند. همچنین با آویشن و مصطکی ترکیب می نمایند و استفاده می کنند. صد البته که مصرف خوراکی آن بصورت خود درمانی توصیه نمی شود.

روش مصرف خربق سفید

برای استفاده از ریشه این گیاه معمول است که آن را به تکه های کوچک تقسیم می کنند و زیر نور مستقیم آفتاب خشک می کنند . وقتی که کاملا خشک شد، آن را آسیاب می کنند و با غربال بسیار ریز الک می کنند. این گرد یک مسهل بسیار قوی هست. همچنین قی آور است و باعث استفراغ می شود. حد اکثر مقدار مصرف گرد خربق سفید دو دسی گرم در 24 ساعت هست. البته خوراکی آن و مواد ترکیبی در سطور بالا ذکر شد. از این گیاه پمادی نیز تهیه می شود که برای درمان جرب پوست استعمال می شود که بسیار مفید است. برای تهیه ی این پماد حدود بیست گرم پودر ریشه خربق سفید را داخل حدود هشتاد گرم پیه ی گوسفندی مذاب مخلوط می نمایند و همزمان دو گرم آبلیمو به آن می افزایند. این پماد را به مدت چهل روز به پوست و منطقه جرب می مالند. در درمان این بیماری بسیار موثر است.

گیاه دارویی خربق سفید و خواص آن را بشناسیم

ساقه زیرزمینی یا بیخ گیاهی است که به فارسی خربق سفید و در کتب طب سنتی با نام خربق ابیض نام برده شده است.

مشخصات خربق سفید

گیاهی است علفی چند ساله ساقه قائم، نسبتا بلند که تا یک متر بلندی آن می رسد و در تمام طول ساقه برگ های آن شبیه برگ بارهنگ، بزرگ، سبز رنگ و بیضی، نوک تیز، بی دندانه با برگ های موازی بدون دم برگ به ساقه چسبیده اند. گل های آن به رنگ سفید مایل به سبز به شکل خوشه هایی در دوران تابستان از بغل برگ ها بیرون می آیند. ساقه زیرزمینی آن که قسمت مستعمل آن در طب سنتی است و در بازار عرضه می شود ضخیم ولی سبک و خاکستری رنگ و مغز آن سفید است. طعم آن ابتدا شیرین و بعدا کمی تلخ و تند می شود. این گیاه در ایران دیده نشده است. موطن آن کوهستان های اروپای مرکزی است و معمولا قطعاتی از آن را از سوئیس می آورند و در بازار می فروشند. تکثیر خربق سفید از طریق کشت بذر آن و یا قطعاتی از ساقه زیرزمینی آن صورت می گیرد.

ترکیبات شیمیایی خربق سفید

از نظر ترکیبات شیمیایی در اعضای زیر زمینی گیاه شش آلکالوئید برای کاهش فشار خون وجود دارد. آلکالوئیدهای عمده موجود در ساقه زیرزمینی و ریشه گیاه خربق سفید عبارت اند از وراترین، ژرمرین، پروتووراترین، جروین، روبی جروین و پزودوجرین جمع مقدار آلکالوئیدها در ساقه زیرزمینی در حدود 1 – 25/0 درصد می باشد. به علاوه یک گلوکوزید تلخ به نام وراترامین و مواد دیگری نظیر قند و اسیدهای آلی و رزین و … در گیاه یافت می شود. آلکالوئید وراترین در دانه گیاه دیگری به نام سیوالیدل نیز یافت می شود. نام مشابه دیگر این آلکالوئید سوادین است.

خواص و کاربرد خربق سفید

در کره در استعمال خارجی خربق سفید به عنوان حشره کش و کرم کش مصرف می شود. در چین از ریشه گیاه به عنوان عطسه آور، کرم کش و تخلیه کننده و قی آور استفاده می شود، نظیر خربق سیاه و از جوشانده گیاه و ریشه آن به عنوان ضد تب نوبه استفاده می شود و از عصاره آن در سرکه برای معالجه ضربه و ضایعه ای که در اثر عوامل مکانیکی و فیزیکی ایجاد شده کاربرد دارد.

ساقه زیرزمینی خربق سفید از نظر طبیعت طبق رای حکمای طب سنتی گرم و خشک است و از نظر خواص معتقدند که مسهل بلغم و صفرای غلیظ، اخلاط لزج، بازکننده انسداد و گرفتگی مجاری و پاک کننده معده می باشد. برای فلج و سرسام و صرع بلغمی و سایر بیماری های سرد دماغی و ناراحتی ها و دردهای مفاصل و خرد کردن سنگ مثانه نافع است. قاعده آور است و برای کشتن جنین و اخراج جنین به کار می رود.

گرد آن عطسه آور است. شیاف آن در مهبل خطرناک است و باعث سقط جنین زن باردار می شود. اگر گرد آن را با سرکه مخلوط کرده و به پوست بمالند برای بیماری های پوست نظیر جرب و برص و یا لکه های سفید پوست نافع است. در مواردی که طبق تجویز پزشک و به مقدار مجاز قصد خوردن آن را دارند توصیه می شود که قبلا آن را مشوی نمایند و به عبارت دیگر آن را با حرارت اصلاح و تعدیل کنند و برای این کار خربق سفید را در جوف خمیری گذارده و آن را می پزند و یا مخلوط با آرد جو و روغن بادام و یا مخلوط با آویشن و مصطکی نمایند.

بهتر است که آن را ناشتا نخورند و بعد از غذا بخورند و هیچ گاه بیش از حد مجاز نخورند. اسراف در خوردن آن و خوردن زاید بر حد مجاز مهلک و خطرناک است و ایجاد تشنج و حتی خفگی و مرگ می نماید.

روش تهیه گرد خربق سفید

ساقه زیرزمینی خربق سفید را به مقدار کافی گرفته خرد کرده در گرم خانه 40 درجه سانتی گراد می خشکانند و نرم ساییده و از الک ابریشمی سرپوش دار داروسازی رد می کنند. این گرد مسهل قوی و قی آور است و در اقسام استسقا کاربرد دارد. مقدار خوراک آن 1 -4 دسی گرم در 24 ساعت است. مصرف گرد آن به تنهایی چندان معمول نیست. تنطور خربق سفید، ساقه زیرزمینی خربق سفید نیم کوب 1 واحد، الکل 80 درجه 5 واحد، مدت ده روز در الکل بخیسانند و گاه به گاه به هم بزنند و با فشار از پارچه گذرانیده و با کاغذ صاف کنند. این تنطور از عوامل قی آور و مسهل است. در حال حاضر استعمال آن معمول نیست ولی اگر طبق تجویز پزشک برای موارد خاصی قصد مصرف باشد 10 -30 قطره آن در 24 ساعت مصرف می شود. پماد خربق سفید، 20 گرم گرد ریشه خربق سفید را با 80 گرم پیه ذوب شده مخلوط نموده و 2 گرم اسانس لیمو به آن اضافه می کنند. این پوماد را برای رفع دفع جرب پوست مدت دو هفته مرتبا به پوست بمالند بسیار موثر است.

توجه

خربق ها به علت داشتن ماده وارترین و سایر آلکالوئیدهایی که دارند سم مهلکی می باشند و در مصرف آن ها باید نهایت دقت و احتیاط بشود و بدون توصیه و نظارت پزشکی از استعمال آن خودداری شود. به طور کلی چون خربق سفید دارای آلکالوئید سمی وراترین است از عوامل مسهل شدید و قی آور محسوب می شود و در خوردن آن باید نهایت احتیاط به عمل آید و طبق تجویز و زیر نظر پزشک باشد.