بابونه گاوی (گل درشت)
- کدکالا:
بابونه گاوی چیست
بابونه گاوی به انگلیسی Tanacetum parthenium چیست.
خواص بابونه گاوی چیست
بابونه گاوی متعلق به خانواده گلهای مروارید است. در اصل، این گیاه در منطقه بالکان پیدا میشد، اما اکنون در سراسر جهان رشد میکند. خواص بابونه گاوی (که به نام آسپرین قرون وسطا نیز معروف است) حوزه وسیعی را شامل میشود. در گذشته از این گیاه برای درمان طب، روماتیسم، آرتروز، داء الصدف، نیش حشرات، آسم، درد معده، سردرد، ناباروری، وزوز گوش، سرگیجه، تهوع، استفراغ، مشکلات قاعدگی زنان و میگرن استفاده میشد. خرید بابونه گاوی با بهترین قیمت از attaripakhsh.com (عطاری پخش).
بابونه گیاهی حاوی ترکیبات فعالی از قبیل موارد زیر است:
- لاکتونهای سزکوئی ترپن (غالباً پارتنولید، که ۸۵ درصد از کل لاکتونهای سزکوئی ترپن را تشکیل میدهد) – پارتنولید التهاب را کاهش داده و با سرطان مبارزه میکند.
- روغنهای فرار از قبیل: کافور که ضد باکتری هستند.
- فلاونوئیدها، که دارای خواص انتی اکسیدانی، ضد التهابی و ضد باکتری هستند.
خواص بابونه گاوی
۱. بابونه گاوی میگرن را بهبود میبخشد
بابونه گاوی از همان دوران باستان به عنوان یک "آسپرین طبیعی" برای درمان سردرد و میگرن بکار گرفته میشد. پژوهشگران در تحقیقی که بر روی ۱۴۷ بیمار انجام شد به این نتیجه رسیدند که عصاره گل بابونه شدت و سختی و همچنین تعداد میگرنهایی را که به استراحت در تخت خواب نیاز دارند، کاهش میدهد.
در تحقیق دیگری که بر روی ۷۲ بیمار انجام شد، بابونه گاوی تعداد و شدت حملات میگرنی و موارد استفراغ را کاهش داد. همچنین، در تحقیقی بر روی ۱۷ نفر از بیمارانی که همیشه بابونه گاوی را مصرف میکردند، مشخص شد که این گیاه موجب جلوگیری از علائم وخامت سردرد، تهوع و استفراغ میشود. اما کسانی که بابونه گاوی را به صورت همیشگی مصرف میکنند در هنگام تغییر دارو با علائم میگرن و سختی مفصلی روبرو میشوند.
به هر حال، در تحقیق دیگری که بر روی ۵۰ بیمار مبتلا به میگرن انجام شد، عصاره گل بابونه (با نیم میلی گرم پارتنولید) باعث بهبود علائم نشد. یک تحقیق آزمایشی بر روی ۶۰ بیمار مبتلا به میگرن نشان داد که بابونه گاوی و زنجبیل درد ناشی از سردردهای خفیف را کاهش میدهند. پارتنولید، عنصر فعال بابونه گاوی، نشانههای درد را در عصبهای جونده (نورونهای سه قلو) مسدود میکند. ممکن است این همان اثر بابونه گاوی برای کاهش درد میگرن باشد.
۲. بابونه گاوی ضد التهاب است
یکی از دیگر خواص بابونه گاوی ضد التهاب بودن آن است. پزشکان یونانی از این گیاه برای "تمام التهابات شدید و سوزشهای دردناک" استفاده میکردند. تحقیقات علمی نشان میدهد که بابونه گاوی توانست التهاب مفصلی را در موشهای مبتلا به آرتروز نیز کاهش دهد. پارتنولید موجود در بابونه گاوی از سلولهای پوستی نیز در برابر التهاب محافظت میکند.
بابونه گاوی، حتی بدون پارتنولید هم باعث کاهش التهاب میشود. بابونه گاوی بدون پارتنولید انتشار مولکولهای التهابی اکسید نیتریک، PGE۲، TNF-alpha، IL-۲، IL-۴ و IFN-gamma از سلولهای خونی سفید را مسدود میکند. بابونه گاوی موجب بهبود التهاب پوستی در موشها میشود. این بدین معناست که بابونه گاوی، به غیر از پارتنولید، دارای ترکیباتی است که با التهاب مبارزه میکنند.
۳. بابونه گاوی یک آنتی اکسیدان است
ویژگی آنتی اکسیدانی یکی دیگر از خواص بابونه گاوی است. بابونه گاوی یک آنتی اکسیدان است که رادیکالهای آزاد را هدف قرار میدهد. اگر پارتنولید را از بابونه گاوی استخراج کنید یک آنتی اکسیدان نیرومندتر از ویتامین سی به دست خواهید آورد. این واقعیت اثبات شده است که بابونه گاوی، به دلیل تنش اکسایشی، از سلولهای انسان در برابر آسیبهای سلولی استعمال دخانیات محافظت میکند. پارتنولید از موشهای آزمایشگاهی در برابر تنش اکسایشی سمی و آسیب کلیوی نیز محافظت میکند.
۴. بابونه گاوی میتواند با سرطان مبارزه کند
تحقیقات امروزی خواص بابونه گاوی برای مبارزه با سرطان را نشان داده اند. پارتنولید، در موشهایی که در معرض اشعه فرابنفش قرار گرفتند، رشد تومورهای پوستی را به تأخیر انداخته و تعداد آنها را کاهش داد.
پارتنولید به چند نوع سلول سرطانی از قبیل لوسمی، لنفوم، میلوم چندگانه، کلیه، سینه، ریه، روده بزرگ، پوست، مثانه و سلولهای سرطان مغز آسیب رسانده و یا حتی آنها را نابود میکند. پارتنولید این عمل را از طریق افزایش گونههای اکسیژن واکنشی (ROS) انجام میدهد.
به هر حال، در تحقیقی بر روی ۱۲ بیمار چنین نتیجه گیری شد که مقدار پاتنولید بابونه گیاهی برای نشان داده شدن در آزمایش خون کافی نیست. پس احتمالاً هیچ تأثیری بر این بیماری ندارد. بنابراین، شاید مقدار بیشتری از پاتنولید خالص برای نمایش تأثیرات آن لازم است.
۵. بابونه گاوی میتواند بر رزاسه تأثیر بگذارد
شرکتهای بهداشتی و زیبایی در بسیاری از محصولات موضعی خود از بابونه گاوی بدون پارتنولید استفاده میکنند. یکی دیگر از خواص بابونه گاوی بدون پارتنولید کاربرد آن برای کاهش قرمزی، سفتی، سوزش پس از تراشیدن ریش و آسیبهای ناشی از اشعه فرابنفش است.
در تحقیقی که بر روی ۸ داوطلب انجام شد، بابونه گاوی بدون پارتنولید موضعی موجب کاهش سرخی پوست ناشی از سوزش شد. بابونه گاوی بدون پارتنولید موضعی التهاب پوستی را نیز کاهش میدهد.
میگرن در میان افراد مبتلا به رزاسه شایع است. یکی از تحقیقات نشان داد که پارتنولید عصبهای سه قلو را هدف قرار میدهد. این عصب ها توضیح میدهند که چرا بابونه گاوی میتواند بر هر دو بیماری تأثیرات مثبتی داشته باشد.
۶. بابونه گاوی از شما در برابر آسیب پوستی ناشی از اشعه فرابنفش محافظت میکند
یکی دیگر از خواص بابونه گاوی بدون پارتنولید عبارت است از محافظت از پوست در برابر آسیبهای ناشی از اشعههای خورشیدی. در تحقیقی نشان داده شد که بابونه گیاهی بدون پارتنولید در برابر سرخی پوستی ناشی از اشعه فرابنفش مقاومت میکند. کاهش میزان تشکیل رادیکالهای آزاد ناشی از اشعه فرابفش، انتشار سیتوکین التهابی انسدادی و افزایش آنزیمهای ترمیمی DNA از فواید این گیاه است.
۷. بابونه گاوی میتواند درد را تسکین دهد
همانطور که آن را آسپرین قرون وسطا نامیده اند، یکی از خواص بابونه گاوی تسکین درد است. پارتنولید، با مانع شدن سینتاز پروستاگلاندین، التهاب و درد ناشی از آن را کاهش میدهد. عصاره گل بابونه گاوی در جوندگان باعث کاهش درد ناشی از حاد، التهابی، مفصلی و درد عصبی میشود. این گیاه در برابر درد ناشی از شیمی درمانی نیز مفید واقع شده است. در هر صورت، عصاره برگ گل بابونه تأثیر کمتری دارد.
۸. بابونه گاوی ضد باکتری است
یکی دیگر از خواص بابونه گاوی عبارت است از مبارزه با رشد باکتریها. روغن بابونه گاوی مانع رشد باکتریهای مضر میشود. روغن تولید شده از گل، به دلیل تراکم زیاد کافور، نیرومندترین خواص ضد باکتری را داراست.
۹. بابونه گاوی میتواند از لخته شدن خون جلوگیری کند
در مطالعات سلولی نشان داده شده که پارتنولید تولید گرده خون را افزایش میدهد، اما باعث کاهش فعالیت آن میشود. به این ترتیب بابونه گاوی احتمال لخته شدن خون را کاهش میدهد.
۱۰. بابونه گاوی احتمالا اضطراب و افسردگی را کاهش میدهد
در آزمایشاتی که بر روی موشها انجام شده است، عصاره بابونه گاوی اضطراب و افسردگی را کاهش داده است. پس ممکن است بتوان این را نیز یکی از خواص بابونه گاوی قلمداد کرد.
۱۱. بابونه گاوی احتمالاً برای مسمویت مواد مخدر مفید است
پارتنولید تأثیر کوکائین بر نورونهای حساس به دوپامین را خنثی میکند. این امر میتواند به درمان مسمومیت ناشی از مصرف کوکائین کمک کند.
۱۲. بابونه گاوی برای آلرژیها مفید باشد
عصاره بابونه گاوی انتشار هیستامین را از سلولهای ماستی که عامل آلرژی هستند، متوقف کند. پس شاید بتوانیم تأثیرگذاری بر آلرژیها را یکی دیگر از خواص بابونه گاوی قلمداد کنیم.
دوز مصرف بابونه گاوی
بابونه گاوی در اشکال تازه، یخ زده و خشک شده موجود است. شما میتوانید این گیاه را به صورت کپسول، قرص یا عصاره مایع آن تهیه کنید. آنهایی که در مطالعات بالینی مورد استفاده قرار میگیرند معمولاً حاوی دوز استانداردی از پارتنولید هستند. برگها را نیز میتوانید به صورت تازه یا خشک شده تهیه کنید. مقدار مصرف روزانه آن برای بزرگسالان ۲ تا ۳ برگ است.
- برای میگرن : عصاره این گیاه معمولاً در دوزهای ۱۰۰ تا ۳۰۰ میلی گرمی تا چهار مرتبه در روز مصرف میشود. در موارد بابونه گاوی استخراج شده CO۲، دوزهای ۲۵/۶ میلی گرمی را باید ۳ مرتبه در روز و به مدت ۱۶ هفته مصرف کرد.
- برای التهاب : دوز بابونه گاوی برای التهاب ۶۰ تا ۱۲۰ قطره است و باید ۲ بار در روز مصرف شود. کودکان زیر ۲ سال نباید از این دارو استفاده کنند. برای کودکان بالای ۲ سال هم دوزها را متناسب با سن کودک تنظیم کنید. دوزهای بزرگسالان بر اساس میانگین وزن ۷۰ کیلوگرم تعیین شده اند. بنابراین، یک کودک با وزن ۳۰ کیلوگرم نصف یک بزرگسال عادی را باید مصرف کند. انواع مختلفی از محصولات مراقبت از پوست حاوی بابونه گاوی بدون پارتنولید هستند. این محصولات را باید مطابق دستورالعمل مصرف آنها استفاده کنید.
سطح ایمنی مصرف بابونه گاوی
تحقیقات نشان میدهند که بابونه گاوی ایمن است. البته این گیاه میتواند عوارض خفیف و موقتی داشته باشد. به هر حال، اگر مصرف دارو را ناگهان قطع کنید، با عوارض آن مواجه میشوید.
توصیه میشود که در موارد زیر از مصرف بابونه گاوی خودداری کنید:
- در هنگام بارداری
- آلرژی به گیاهان کامپوزیته
- اختلالات خونریزی یا جراحی قریب الوقوع
عوارض جانبی مصرف بابونه گاوی
خواص بابونه گیاهی فراوان هستند، اما این گیاه میتواند عوارض جانبی زیر را نیز داشته باشد:
- زخمهای دهان
- بی حسی دهان
- سوزش سر دل
- حالت تهوع و استفراغ
- گاز معده
- باد کردن
- سوء هاضمه
- اسهال
- یبوست
- اضافه وزن
- افزایش خونریزی دوران قاعدگی
- سندروم پس از بابونه گاوی
- درماتیت؛ چون پارتنولید باعث سوزش پوست میشود
بابونه گاو چشم (بابونه گاوی، بابونه کبیر)
نام انگلیسی: Feverfew
نام علمی: Tanacetum parthenium L.
خانواده: Asteraceae
مقدمه ای بر بابونه گاو چشم (بابونه گاوی، بابونه کبیر)
بابونه گاو چشم از گیاهانی است که در زمان های گذشته برای درمان برخی بیماری ها مورد استفاده قرار می گرفته است. نام لاتین پارتنیوم که به این گیاه اطلاق شده به معنای دختر است، چرا که در گذشته معتقد بودن بسیاری از بیماری های مربوط به زنان را می توان با این گیاه معالجه کرد. به طوری که از زمان های گذشته بابونه گاو چشم برای درمان قاعدگی دردناک استفاده می شده است. در رم باستان این گیاه را در زمان شروع قاعدگی و همچنین هنگام وضع حمل، برای کمک به دفع جفت از طریق افزایش انقباضات رحم به کار می گرفته اند. دیوسکورید در قرن اول میلادی اظهار داشت که بابونه گاو چشم برای معالجه التهاب ها بسیار موثر است. نیکلاس کولپیر از حکمای معروف اروپا در قرن هفدهم میلادی، پیکر رویشی بابونه گاو چشم را برای درمان ناراحتی های زنان و سر در تجویز می کرده است. نام انگلیسی این گیاه (فیورفیو) از کلمه لاتین فبریفیوجیا مشتق شده است که به معنای پایین آورنده تب است و نشان می دهد که در طب سنتی برخی کشور ها از بابونه گاو چشم برای کاهش تب استفاده می شده است. از پیکر رویشی بابونه گاو چشم در بسیاری از مراجع علمی به عنوان دارو یاد شده و خواص درمانی آن مورد تایید قرار گرفته است. اسانس بابونه گاو چشم خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی دارد.
در صنایع دارو سازی از پارتنولید موجود در پیکر رویشی بابونه گاو چشم داروهایی جهت کاهش و معالجه سر درد های میگرونی تهیه می شود. در سال 1978 در یکی از مجلات علمی – تحقیقاتی گزارش شده است که یک بانوی 68 ساله ای که از سن 16 سالگی از بیماری میگرن رنج برده، با استفاده از پیکر رویشی این گیاه بهبود یافته است. به این ترتیب بابونه گاو چشم از سال 1980 در کشور های انگلیس، فرانسه و کانادا به عنوان گیاهی مناسب برای سر درد های میگرنی معرفی گردید. از همان هنگام تحقیقات بالینی گسترده ای بر روی خواص درمانی این گیاه انجام شد و از اواخر سال 1990 دارو های حاصل از آن به عنوان پر فروش ترین دارو های گیاهی در اروپا معرفی گردید.
تحقیقات انجام شده نشان می دهد، مصرف بابونه گاو چشم می تواند شدت و تعداد دفعات حمله های میگری را کاهش دهد.
طی آزمایش های بالینی متعدد که توسط انجمن سر درد آمریکا انجام شد، تاثیر دارو های مختلف در پیشگیری از میگرن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیقات نشان می دهد که درمان میگرن با استفاده از داروهای حاصل از گیاه بابونه گاو چشم بسیار موثر بوده است. در این مطالعات همچنین مشخص گردید که علایم میگرنی از قبیل تهوع و حساسیت به نور و صدا در بیماران میگرنی که از مواد موثره بابونه گاو چشم استفاده کرده بودند در مقایسه با افرادی که از دارو نما استفاده کرده بودن به طور معنی داری کاهش یافته و قطع دارو در این بیماران سبب افزایش وقوع سر درد های میگرنی گردید.
تحقیقات اخیر نشان می دهد که سزکویی لاکتون ها از جمله پارتنولید که اصلی ترین ماده موثره این گیاه می باشد، نقش موثی د جلوگیری از تکثیر سلول های سرطانی و تومور های بدخیم در انسان دارد.
در حال حاضر دارو های متعددی در انوا مختلف دارویی (قرص، کپسول، قطره، شربت و ...) از این گیاه تهیه و به بازار های دارویی جهان عرضه شده است.
بابونه گاو چشم در برخی کشور ها به عنوان گیاهی زینتی در باغ ها و پارک ها کشت می شود.
بابونه گاو چشم به بابونه گاوی و بابونه کبیر نیز معروف است.
مشخصات گیاه بابونه گاو چشم (بابونه گاوی، بابونه کبیر)
بابونه گاو چشم گیاهی علفی و چند ساله است. این گیاه متعلق به تیره کاسنی (گل ستاره ای ها) بوده و منشا آن قزاقستان، آسیای میانه و نواحی مدیترانه گزارش شده است. بابونه گاو چشم در اروپا، آمریکا و آسیا گسترش دارد.
ارتفاع این گیاه متفاوت است و بستگی به شرایط اقلیمی محل رویش داشته و بین 45 تا 70 سانتی متر می باشد. ساقه مستقیم، چند ضلعی و دارای شیار های طولی بوده و رنگ آن سبز است و گاهی به علت تجمع آنتوسیانین ها، رنگ ساقه قرمز مایل به قهوه ای دیده می شود. قسمت فوقانی انشعاب های فراوانی دارد. بخش پایینی ساقه به خصوص در گیاهان چند ساله ضخیم و چوبی می شود.
برگ ها، سبز روشن متمایل به زرد و دارای طعمی تلخ بوده و هنگام له شده بویی تند و معطر دارند. پهنک برگ به شکل تخم مرغ، منقسم و سطح آنها پوشیده از کرک های کوتاه است. طول برگ ها متفاوت بوده و بین 3 تا 12 (به ندرت 15) سانتی متر است. برگ های قسمت پایینی گیاه دارای دمبرگ بلندی است که به طرف بالا دمبرگ ها کوتاه و تقریبا بدون دمبرگ می شوند.
گل ها در انتهای ساقه اصلی و ساقه های فرعی پدیدار می شوند. قطر گل ها بین 6/0 تا 6/1 سانتی متر است. اگر چه در برخی شرایط اقلیمی قطر گل ها به 2 تا 2/2 سانتی متر هم می رسد. گل ها دو جنسی (نر – ماده) و خودگشن بوده و از دو نوع گلچه تشکیل شده اند. گلچه های لوله ای که زرد رنگ هستند و طول آنها به 8/1 میلی متر می رسد. این گلچه ها در ناحیه مرکزی گل دارند. گلچه های زبانه ای سفید رنگ بوده و طول هر یک از گلچه های زبانه ای به پنج تا هفت و به ندرت به 12 میلی متر و عرض آن به دو تا چهار میلی متر می رسد. تعداد گلچه های زبانه ای 12 تا 20 عدد بوده که در اطراف گل قرار دارند.
بابونه گاو چشم گیاهی دیپلوئید (18 = n2) است.
میوه این گیاه فندقه و طول آن 1 تا 5 میلی متر است. وزن هزار دانه یک گرم می باشد.
پیکر رویشی این گیاه حاوی اسانس و پارتنولید است.
مقدار اسانس پیکر رویشی و کیفیت آن به شدت بستگی به رقم، شرایط اقلیمی محل رویش و زمان برداشت گیاه داشته و بین 2/0 (دو دهم) تا 6/0 (شش دهم) درصد متفاوت است. مهمترین ترکیب های اسانس را کامفور، کریزانتیل استات، کامفن و پاراسمین تشکیل می دهد.
پارتنولید از گروه سزکویی ترپن لاکتون ها است که نقش عمده ای در کاهش علائم و معالجه سر درد های میگرنی دارد. مقدار پارتنولید در پیکر رویشی متفاوت و بین 03/0 (سه صدم) تا 6/0 (شش دهم) درصد است.
مقدار این ماده در بابونه گاو چشم رقم زرد بند که توسط مرحوم دکتر امید بیگی اصلاح گردیده است حدود 2 درصد گزارش شده است. بابونه گاو چشم رقم زرد بند دارای گلچه های لوله ای سفید رنگ بوده و قطر گل های آن بیش از 5/1 سانتی متر می باشد.
این گل ها بر خلاف گل های بابونه گاو چشم معمولی فاقد گلچه های زرد رنگ می باشد.
با افزایش سن گیاه، میزان پارتنولید افزایش می یابد. به طوری که گیاهان دو ساله از مقادیر بیشتری پارتنولید در مقایسه با گیاهان یک ساله برخوردارند.
پارتنولید در برگ ها و گل های این گیاه ساخته و ذخیره می شود و با افزایش تعداد گل در گیاه، مقدار پارتنولید نیز افزایش می یابد. طبق برخی گزارش ها مقدار پارتنولید در گل تا چهار برابر بیش از مقدار آن در برگ هاست.
تحقیقات همچنین نشان می دهد که گل ها بشترین مقدار و ساقه های سبز کمترین مقدار پارتنولید را دارا می باشند.
بابونه گاو چشم حاوی فلاون گلیکوزید ها نظیر آپی جنین، لوتئولین و تانتین نیز می باشد.
کومارین، تانن، مقدار کمی پیرترین و ملاتونین از ترکیب های دیگر موجود در پیکر رویشی بابونه گاو چشم است.
نیازهای اکولوژیکی بابونه گاو چشم (بابونه گاوی، بابونه کبیر)
بابونه گاوی چشم گیاهی روز بلند است و در طول رویش برای رشد و نمو مطلوب به نور کافی نیازمند است.
در یک تحقیق که در گلخانه انجام شد، یک هفته قبل از برداشت پیکر رویشی فواصل گلدان ها از 15 سانتی متر به 45 سانتی متر افزایش یافت. نتایج نشان داد که میزان پارتنولید گیاهانی که با فاصله 45 سانتی متر از یکدیگر قرار گرفته بودند نسبت به شاهد (فواصل 15 سانتی متر) سه برابر افزایش یافته است.
بابونه گاو چشم گیاهی مقاوم به سرما می باشد ولی درجه حرارت های بالا نقش عمده ای در افزایش عملکرد پیکر رویشی و مواد موثره آن دارد.
بذر این گیاه برای جوانه زدن به نور نیاز دارد، از این رو بذر های این گیاه باید سطحی کشت شوند.
دمای مطلوب برای سبز شدن بذر بابونه گاو چشم 15 درجه سانتی گراد است. بذر ها در این دما طی 10 تا 15 روز سبز می شوند. دمای مطلوب برای رشد گیاه در گلخانه 20 درجه سانتی گراد در روز و 16 درجه سانتی گراد در شب به همراه 16 ساعت روشنایی ذکر شده است.
این گیاه مقتوم به خشکی است. تحقیقات نشان می دهد تجمع پارتنولید تحت تاثیر تنش خشکی افزایش می یابد. در حالی که ترکیب های فنلی آن تحت شرایط خشکی کاهش می یابد.
افزایش یک ماده موثره و کاهش ماده موثره دیگر تحت تاثیر تنش خشکی بیانگر آن است که میزان مواد موثره این گیاه به شدت متاثر از شرایط اقلیمی است.
بابونه گاو چشم به آبیاری های سنگین حساس است و شرایط غرقابی سبب خشک شدن گیاهان می شود. انجام آبیاری تکمیلی در فصول خشک سال سبب افزایش عملکرد محصول پیکر رویشی می شود.
تحقیقات نشان می دهد مکان کاشت در رشد و نمو، عملکرد پیکر رویشی و کمیت و کبفیت مواد موثره بابونه گاو چشم موثر است.
بابونه گاو چشم در هر نوع خاکی می روید. ولی خاک های با بافت متوسط و حاوی ترکیب های کلسیم خاکی های مناسبی برای کشت این گیاه گزارش شده است.
تناوب کاشت بابونه گاو چشم (بابونه گاوی، بابونه کبیر)
بابونه گاو چشم را با هر گیاهی می توان به تناوب کشت کرد ولی بهتر است با گیاهانی به تناوب کشت شود که بتوان آنها را در فصل تابستان برداشت کرده و در فصل پاییز اقدام به آماده سازی زمین نمود. این گیاه را می توان دو تا چهار سال و سپس با گیاهان مناسب به تناوب کشت کرد.
مواد و عناصر غذایی مورد نیاز بابونه گاو چشم (بابونه گاوی، بابونه کبیر)
مواد و عناصر غذایی کافی نقش موثری در افزایش عملکرد پیکر رویشی و بهبود کمیت و کیفیت مواد موثره این گیاه دارد. محققین معتقدند ازت نقش عمده ای در افزایش عملکرد و مقدار سزکویی ترپن لاکتون ها این گیاه دارد. به طوری که عده ای از محققان 100 کیلو گرم در هکتار ازت را برای این گیاه مناسب می دانند و معتقدند این مقدار ازت سبب افزایش عملکرد پیکر رویشی و میزان پارتنولید گیاه می شود. در حالی که عده ای 150 کیلو گرم در هکتار ازت را برای بابونه گاو چشم توصیه می کنند.
تحقیقات همچنین نشان می دهد، حداکثر محصول پیکر رویشی و پارتنولید با توزیع 200 کیلو گرم در هکتار اکسید فسفر حاصل می شود..
مصرف مقدار مناسب فسفر در کمیت و کیفیت اسانس این گیاه نیز موثر است. از این رو محققان معتقدند نیاز غذایی این گیاه در شرایط اقلیمی خود باید مورد بررسی قرار گیرد.
تحقیقات نشان می دهد این گیاه به 70 تا 100 کیلو گرم در هکتار ازت، 50 تا 60 کیلو گرم در هکتار اکسید فسفر و 50 تا 70 کیلو گرم در هکتار اکسید پتاس نیاز دارد. پس از برداشت پیکر رویشی باید 40 تا 50 کیلو گرم ازت به همراه آبیاری در اختیار گیاهان قرار گیرد.
بابونه گاو چشم در طول رویش مقادیر قابل توجهی عناصر میکرو مانند منیزیم (2400 پی پی ام)، مس (5800 پی پی ام)، منگنز (81 پی پی ام)، سدیم (48 پی پی ام) و سیلیکون (46 پی پی ام) را در خود ذخیره می کند. از این استفاده از عناصر منیزیم، سدیم، منگنز، مس و سیلیکون به صورت محلول پاشی برای افزایش عملکرد گیاهان توصیه می شود.
آماده سازی خاک برای کاشت بابونه گاو چشم (بابونه گاوی، بابونه کبیر)
از آنجا که این گیاه چند سال در یک زمین باقی می ماند، لذا انجام عملیات خاک ورزی مناسب برای کشت این گیاه بسیار ضروری است. به طوری که فصل پاییز باید شخم متوسطی به عمق 15 تا 20 سانتی متر زده شود و سطح زمین را برای انتقال و کشت نشا های بابونه گاو چشم آماده نمود. هنگام کشت، زمین باید فاقد هر گونه علف هرز باشد.
تاریخ و فواصل کاشت بابونه گاو چشم (بابونه گاوی، بابونه کبیر)
نیمه دوم اسفند زمان مناسبی برای کاشت بذر در خزانه هوای آزاد است. در این صورت با توجه به شرایط اقلیمی محل کشت، اواخر اردیبهشت ماه زمان مناسبی برای انتقال نشا ها از خزانه به زمین اصلی است.
تراکم گیاه نقش مهمی در افزایش عملکرد محصول بابونه گاو چشم دارد. تحقیقات نشان می دهد در شرایط اقلیمی تهران، کاشت نشا در ردیف هایی به فاصله 35 سانتی متر و فاصله دو بوته در طول ردیف 20 سانتی متر (3/14 بوته در هر متر مربع) مناسب بوده و سبب افزایش عملکرد پیکر رویشی گیاه می شود.
برنات معتقد است که در شرایط اقلیمی مرکز اروپا نشا ها باید در ردیف هایی به فاصله 60 تا 70 سانتی متر و فاصله دو بوته در طول ردیف 30 تا 40 سانتی متر کشت شوند.
پاییز زمان مناسبی برای تکثیر رویشی بابونه گاو چشم است. در این صورت توصیه می شود بوته ها در ردیف هایی به فاصله 35 تا 40 و فاصله دو بوته در طول ردیف نیز 20 تا 25 سانتی متر در زمین اصلی شوند.
روش کاشت بابونه گاو چشم (بابونه گاوی، بابونه کبیر)
کاشت و تکثیر بابونه گاو چشم از طریق جنسی و غیر جنسی امکان پذیر است. به طور مستقیم و غیر مستقیم می توان اقدام به کشت این گیاه نمود.
کاشت مستقیم بابونه گاو چشم در زمین اصلی دشوار است مگر در سطوح کوچک کشت. از این توصیه می شود کشت بابونه گاو چشم به صورت غیر مستقیم انجام شود.
در این روش، بذر ها را باید در زمان مناسب در خزانه هوای آزاد (که بستر آن کاملا آماده شده است) کشت کرد. بذور جهت جوانه زنی به نور نیاز دارند. از این بذر ها باید به طور سطحی روی خاک کشت شوند. پس از آبیاری منظم و وجین علف های هرز سطح خزانه، نشا ها را باید در زمان مناسب به زمین اصلی منتقل نمود.
تراکم یکی از فاکتور هایی است که برای به حداقل رساندن رقابت بین افراد یک گونه انجام می گیرد. از آنجا که نور نقش عمده ای در کمیت و کیفیت مواد موثره این گیاه ایفا می کند، لذا در شرایط اقلیمی متفاوت تعیین تراکم مناسب باید تحقیق و بررسی قرار گیرد. برنات تراکم مناسب این گیاه را در مر کز اروپا 45 تا 50 هزار بوته در هکتار توصیه کرده است.
تکثیر رویشی این گیاه از طریق تقسیم بوته نیز امکان پذیر بوده و به ندرت (مگر در موارد ضروری) انجام می شود. در این روش بوته های سه تا چهار ساله، سالم و عاری از هر گونه، بیماری قارچی یا باکتریایی را در زمان مناسب از خاک خارج کرده و به چند قسمت تقسیم و با فواصل ذکر شده در زمین مورد نظر کشت و بلافاصله آبیاری می نمایند.
مراقبت و نگهداری بابونه گاو چشم (بابونه گاوی، بابونه کبیر)
وجین علف های هرز سطح خزانه و آبیاری منظم آنها نقش مهمی در رویش بذر ها و تولید نشا های مناسب دارد. پس از انتقال نشا ها به زمین اصلی نیز آبیاری منظم و به موقع گیاهان در افزایش عملکرد محصول پیکر رویشی و مواد موثره آنها بسیار موثر است.
مبارزه با علف های هرز در طول رویش گیاهان نقش عمده ای در افزایش عملکرد دارد. لذا توصیه می شود در سال اول رویش، دو تا سه بار اقدام به وجین مکانیکی (دستی یا توسط کولتیواتور) علف های هرز گردد.
در طول رویش گیاهان می توان از علف کش های شیمیایی نیز استفاده کرد. در سال اول رویش می توان از علف کش پیوت (با ماده موثره ایماز تاپیر) به مقدار 4/0 (چهار دهم) تا 5/0 (پنج دهم) لیتر در هکتار و یا علف کش پاردنر (با ماده موثره بروموکسی نیل) به مقدار 5/1 تا 2 لیتر در هکتار استفاده کرد. از سال دوم رویش نیز می توان از علف کش هایی که ماده موثره آنها را پندیمتالین تشکیل (مانند استامپ) به مقدار 4 تا 6 در هکتار پس از رویش گیاهان استفاده نمود.
در سال دوم رویش، گیاهان حساسیت کمتری به علف های هرز نشان می دهند. به طوری که با رشد سریع خود فواصل بین ردیف ها بسته و امکان رویش علف های هرز وجود نخواهد داشت.
تاکنون آفت یا بیماری خاصی بر روی بابونه گاو چشم مشاهده نشده است.
برداشت محصول بابونه گاو چشم (بابونه گاوی، بابونه کبیر)
زمان و چگونگی برداشت پیکر رویشی نقش مهمی در کمیت و کیفیت محصول بابونه گاو چشم دارد. به طوری که گیاهان برداشت شده در تابستان در مقایسه با گیاهان برداشت شده در پاییز از میزان پارتنولید بیشتری برخوردارند.
تحقیقات نشان می دهد که براشت پیکر رویشی قبل از مرحله گلدهی مناسب نیست و گیاهان از حداقل مقدار ماده موثره برخوردار می باشند. مقدار پارتنولید با افزایش گلدهی در گیاه افزایش می یابد. لذا مناسب ترین زمان برداشت محصول، مرحله گلدهی کامل است.
تحقیقات نشان می دهد هنگامی که گیاهان در مرحله ده درصد گلدهی برداشت شوند. میزان عملکرد پیکر رویشی 12 تا 18 درصد بیشتر از مرحله قبل از گلدهی است و بدیهی است که عملکرد محصول هنگامی که در مرحله 100 درصد گلدهی برداشت شوند در مقایسه با 10 درصد گلدهی بیشتر خواهد بود.
تحقیقات نشان می دهد هر قدر زمان برداشت به تاخیر افتد (تا مرحله تشکیل) مقدار پارتنولید به طور چشمگیری افزایش می یابد.
چنانچه نشا های منتقل شده به زمین اصلی با تاخیر به گل بروند از مقدار پارتنولید بیشتری برخوردار خواهند بود. کمترین مقدار پارتنولید در گیاهانی مشاهده شده است که 53 روز پس از انتقال به زمین اصلی به گل رفته اند. در حالی که، بیشترین مقدار آن در گیاهانی مشاهده شده که 118 روز پس از انتقال نشا ها به زمین اصلی به گل رفته اند. برداشت این گیاه با دست یا با ماشین امکان پذیر است. توصیه می شود در سال دوم رویش در مرحله تمام گل اقدام به برداشت پیکر رویشی از ناحیه 15 تا 20 سانتی متری سطح زمین گردد و سپس ساقه هایی که قطر آنها بیش از پنج میلی متر باشد از بقیه اندام ها جدا شود.
در شرایط آب و هوایی مناسب می توان دو تا سه بار پیکر رویشی را برداشت کرد. اندام های برداشت شده را باید در سایه یا با استفاده از خشک کن های الکتریکی خشک کرد. روش خشک کردن نقش مهمی در کمیت و کیفیت مواد موثره بابونه گاو چشم دارد.
دمای مناسب برای خشک کردن پیکر رویشی توسط خشک کن های الکتریکی 40 درجه سانتی گراد گزارش شده است. مقدار پارتنولید در اندام های برداشت شده نباید کمتر از 2/0 درصد باشد.
میزان محصول بستگی به عوامل متعددی مانند رقم، شرایط اقلیمی محل رویش و روش برداشت دارد. از سال دوم رویش مقدار عملکرد پیکر رویشی خشک دو تا 3 تن در هکتار خواهد بود.
نام محصول | بابونه گاوی |
طریقه مصرف گل بابونه گاوی | بخور,استشمام,شیاف,موضعی (پماد/ضماد/لوسیون/روغن مالی),خوراکی (جوشانده/دم کرده/نوشیدنی) |
طبع گل بابونه گاوی | گرم و خشک |
فصل برداشت گل بابونه گاوی | تابستان,پاییز |
نام علمی گل بابونه گاوی | Tanacetum parthenium, Matricaria parthenium, Pyrethrum parthenium, Chrysanthemum parthenium |
نام رایج انگلیسی گل بابونه گاوی | Feverfew |
نام های دیگر گل بابونه گاوی | بابونه گاو چشم - اقحوان - قراص - بابونه کبیر - تاناستوم - کافوریه - عین البقر - بهار |
خانواده گل بابونه گاوی | Asteraceae, Compositae |
هشدار گل بابونه گاوی | - برای دهانه معده مضر است. - ممکن است موجب زخم دهان، ناراحتی های گوارشی، افزایش صفرا، سردرد های صفراوی، سنگینی سر و درماتیت تماسی (مخصوصا در هنگام حمام آفتاب گرفتن در چمن مرطوبی که گل های تازه بابونه در آن روییده است) شود. - به جز مواقع و موارد توصیه شده توسط پزشک، نباید بیش از چهار ماه استفاده شود. - مصرف خوراکی در زنان باردار و شیرده و کودکان زیر ۲ سال ممنوع است. |
نحوه مصرف درمانی گل بابونه گاوی | - برای درمان سندروم روده ی تحریک پذیر، کم اشتهایی، سوء هاضمه، بی خوابی، اضطراب و فشار خون عصبی، دم کرده ی آن را مصرف کنید. - برای درمان کم خوابی اطفال، ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی لیتر دم کرده ی صاف شده از آن را به آب حمام کودک اضافه کنید. - برای التهاب دهان می توان از دم کرده به صورت دهان شویه استفاده کرد. - برای درمان آبریزش بینی، تب یونجه، آسم و برونشیت، ۲ قاشق چای خوری پودر گل را در یک ظرف آب جوش ریخته و بخور دهید. - برای التیام زخم، دمل و التهاب پلک، دم کرده ی بابونه را به شکل کمپرس بر روی موضع قرار دهید. - به عنوان ضد اسپاسم، گرم کننده ی قوی و برای باز کردن گرفتگی ها و انسداد مجاری کبد و دهانه ی عروق، فرونشاندن تب، پیشگیری از طاعون، تسکین درد مثانه، تحلیل ورم طحال و رکتوم (قسمت انتهایی روده ی بزرگ كه به مقعد متصل می شود.)، خرد کردن سنگ مثانه و درمان درد معده و استسقا، ۱۵ گرم از خشک شده ی آن را در یک لیتر آب جوش دم کنید و آب صاف کرده ی آن را قبل از هر غذا یک فنجان بنوشید. - به عنوان ادرار آور قوی، کرم کش و برای کاهش فشار خون، رقیق کردن خون موجود در مثانه و معده و تسکین درد های آن، آب دم کرده ی آن را با عسل شیرین کرده و بنوشید. - برای درمان سرفه، تنگی نفس و خونریزی سینه، آن را به صورت انگشت پیچ بخورید. - برای افزایش نیروی جنسی در مردان، آب تازه ی آن را بگیرید و بر روی بیضه ها، کنج ران و آلت تناسلی بمالید. - برای تقویت دید چشم، رفع آب سفید چشم و ترمیم جای زخم، آن را بر روی چشم بمالید. - برای ایجاد خواب راحت، هر شب آن را همراه با جو پوست کنده در آب بجوشانید، بعد آب آن را با روغن ایرسا مخلوط کرده و بر سر بمالید. - برای تسکین سردرد و میگرن، تازه ی آن را بکوبید و بر روی پیشانی ضماد کنید. - برای رفع پیچیدگی عصب و دفع زهر جانوران سمی، ۵۰ تا ۶۰ گرم از آن را در یک لیتر آب جوش دم کنید، بعد پارچه ای را در آب دم کرده ی آن خیس کنید و بر روی موضع بگذارید. - به عنوان قاعده آور قوی و پاک کننده ی رحم، شیاف آن را در مهبل بگذارید. - بوییدن آن خواب آور است. |
خواص درمانی گل بابونه گاوی | - گل بابونه گاوی ادرار آور قوی، قاعده آور قوی، اشتها آور، صفرا آور، گرم کننده قوی، نیروبخش، محرک، مقوی معده، لطیف کننده، آرام بخش، ضد اسپاسم، ضد امراض عصبی، ضد تشنج، تب بر، ضد التهاب، ضد عفونی کننده، شیر افزا، کرم کش و پاک کننده ی رحم است. همچنین از آن برای التیام زخم، دمل و التهاب پلک، باز کردن گرفتگی ها و انسداد مجاری کبد و دهانه ی عروق، فرونشاندن تب، پیشگیری از طاعون، تسکین درد مثانه، تحلیل ورم طحال و رکتوم (قسمت انتهایی روده ی بزرگ كه به مقعد متصل می شود.)، خرد کردن سنگ مثانه، کاهش فشار خون، رقیق کردن خون موجود در مثانه و معده و تسکین درد های آن، افزایش نیروی جنسی در مردان، تقویت دید چشم، رفع آب سفید چشم، ایجاد خواب راحت، دفع زهر جانوران سمی، رفع پیچیدگی عصب، جلوگیری از استفراغ، تسکین دردهای قاعدگی و درمان سندروم روده تحریک پذیر، کم اشتهایی، سوء هاضمه، بی خوابی، اضطراب، فشار خون عصبی، التهاب دهان، آبریزش بینی، تب یونجه، آسم، برونشیت، استسقا، سرفه، تنگی نفس، خونریزی سینه، سردرد، میگرن، زخم و ورم معده و روده، عفونت دستگاه تناسلی به خصوص خانم ها، سینوزیت، استخوان درد و دردهای روماتیسمی استفاده می شود. |
بابونه گاوی چیست | گیاهی است بسیار معطر از خانواده ی Asteraceae، چند ساله، به ارتفاع ۳۰ تا ۸۰ سانتی متر، دارای برگ هایی متناوب به رنگ سبز متمایل به زرد و طعمی تلخ که در هنگام له شدن بویی شدید و معطر دارند با بریدگی هایی که برگ را به سه قسمت عمده تقسیم می کنند و گل هایی که به صورت گروهی در یک طبق مجتمع می باشند. اطراف طبق از گل های سفید و وسط آن به شکل دایره ای از گل های زرد طلایی تشکیل شده است. کلاپرک ها و سرشاخه های جوان و تازه ی گیاه به همراه برگ های تازه مورد استفاده ی دارویی قرار می گیرند. بیشترین مقدار ماده ی موثره در زمان گلدهی گیاه دیده می شود که از حدود ماه های خرداد الی مهر است. گل ها اندام دارویی این گیاه را تشکیل می دهند. بابونه گاوی بومی آسیای صغیر باشد و در ایران نیز در گیلان، لاهیجان، مازندران، آذربایجان (تبریز)، بلندیهای بالای ۲۵۰۰ در استان کهگیلویه و بویر احمد، لرستان، خوزستان، تهران و خراسان می روید. |
- - نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.
- - لطفا دیدگاهتان تا حد امکان مربوط به مطلب باشد.
- - لطفا فارسی بنویسید.
- - میخواهید عکس خودتان کنار نظرتان باشد؟ به gravatar.com بروید و عکستان را اضافه کنید.
- - نظرات شما بعد از تایید مدیریت منتشر خواهد شد