گلرنگ بومی ایران و مقاوم به تنش‌های آبی

یک پژوهشگر بین المللی آب و خاک با اشاره به اینکه گلرنگ از گیاهان بومی و با ارزش ایران است که از سالیان دور در کشور کشت می‌شود، اظهار کرد: این گیاه به عنوان یکی از گیاهان زراعی و دارویی با تحمل نسبی در شرایط شوری، می‌تواند در رویکرد کشاورزی در شرایط دیم و شور کشور خشک و نیمه خشک ما مورد توجه قرار گیرد. ایشان افزود: گلرنگ، گیاهی یکساله بوده که در گذشته بیشتر برای استخراج ماده قرمزرنگ کارتارمین از گلبرگ‌های آن که در صنعت رنگرزی کاربرد داشته، کشت می‌شد اما امروزه با توجه به اصلاح ارقام پر محصول دارای روغن با کیفیت و کمیت قابل توجه، این گیاه به عنوان یکی از گیاهان روغنی در جهان مطرح است. وی با اشاره به اینکه وجود انواع تیپ‌ های وحشی گلرنگ که در سراسر کشور پراکنده‌اند نشان از سازگاری بالای این گیاه روغنی به آب و هوای خشک و نیمه خشک کشور دارد، گفت: ریشـه گلرنگ از نوع راست و عمودی بوده و ریشه‌های جانبـی نیز دارد که می‌توانند طولی تا ۹۰ سانتی متر ایجاد کنند. با بیان اینکه عمــق ریشــه دوانی به ‌ویژه در ریشه‌های اصلی گلرنگ بین دو تا سه متر است، خاطرنشان کرد: میزان گسـترش ریشه گلرنگ بـه عواملی چون رطوبت خاک، ساختمان، بافت، شوری و میزان مواد غذایی خاک بستگی دارد. پژوهشگر بین المللی آب و خاک، گیاه گلرنگ را مناسب کشت در اراضی دیم و شرایط خشکسالی دانست و افزود: ریشه عمیق گلرنگ این گیاه را قادر می‌سازد رطوبت و مواد غذایی را از اعماق خاک جذب نماید و ایـن امر گلرنگ را به یک گیاه متحمل به خشکی تبدیل کرده است.

کنجاله گلرنگ منبع خوب تغذیه دام

رئیس اداره پنبه و دانه‌های روغنی جهاد کشاورزی گلستان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا اظهار کرد: گلرنگ یک گیاه بومی و اصلاح‌شده کشور ایران است و ارقام جدید آن ۲۵ تا ۳۶ درصد روغن دارد که علاوه بر مصرف خوراکی مصرف دارویی نیز دارد. بیان کرد: کنجاله گیاه گلرنگ ۲۳ درصد پروتئین دارد که یک منبع خوب تغذیه برای دام و طیور محسوب می‌شود و علاوه بر آن گلچه گلرنگ در صنعت رنگ‌رزی و رنگ‌های خوراکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. وی با اشاره به اینکه قیمت هر کیلو دانه روغنی گلرنگ در سال گذشته تومان بود و قیمت امسال آن هنوز اعلام نشده است، گفت: کشاورزان علاوه بر دانه‌های روغنی گلرنگ در هر هکتار ۴۰ تا ۵۰ کیلوگرم گلچه برداشت می‌کنند و سال گذشته گلچه‌ها با قیمت هر کیلوگرم ۶۰۰ هزار تومان از کشاورزان خریداری شد. رئیس اداره پنبه و دانه‌های روغنی سازمان جهاد کشاورزی گلستان با اشاره به اینکه گلرنگ مقاومت زیادی در برابر تنش‌های خشکی و شوری دارد، افزود: کشت گلرنگ در نوار شمالی استان گلستان که اراضی شور و دیم دارد، توصیه می‌شود. سطح زیر کشت گلرنگ استان گلستان در سال گذشته را ۱۵۰ هکتار اعلام کرد و افزود: در شرایط خشکسالی سال پیش عملکرد گلرنگ در مزارع گلستان ۶۰۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم در هکتار بود اما در شرایط نرمال پتانسیل برداشت دو تن گلرنگ نیز در مزارع گلستان وجود دارد. رئیس اداره پنبه و دانه‌های روغنی سازمان جهاد کشاورزی گلستان تصریح کرد: با توجه به برنامه الگو کشت امسال سطح ابلاغی کشت گلرنگ در استان گلستان ۵۰۰ هکتار است و بذر مورد نیاز کشاورزان به میزان کافی تدارک و در اختیار کشاورزان قرار داده می‌شود. این مقام مسئول با اشاره به اینکه کشت گلرنگ تا اواسط آذرماه در استان گلستان ادامه دارد و زمان برداشت این محصول اواخر خرداد ماه است، توضیح داد: گیاه گلرنگ شاخ و برگ زیادی داشته و به همین دلیل منبع تامین علوفه خوبی برای دام‌های کشاورزان است و روغن به دست آمده از این گیاه علاوه بر مصرف خوراکی مصرف دارویی نیز دارد.

کشت گلرنگ مناسب برای تناوب کشت و افزایش اشتغالزایی

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ما کشت گلرنگ را گزینه مناسبی جهت کشت در دیم‌زارهای استان دانست و تصریح کرد: کاشت گلرنگ در اراضی کم بازده دیم شمال استان علاوه بر مساعدت برای اصلاح برنامه تناوب زراعی، باعث اشتغالزایی شده و اثرات اجتماعی و اقتصادی چشمگیری خواهد داشت. با بیان اینکه یکی از اشتباهات رایج، کشت این محصول در اراضی آبی نوار جنوبی استان گلستان است، گفت: این موضوع یکی از عوامل عدم تحقق برنامه و تولید پیش‌بینی شده بوده زیرا خاک‌های بسیار حاصل خیز و دارای نیتروژن زیاد برای زراعت گلرنگ مناسب نیست و باعث تحریک رشد رویشی و کاهش عملکرد دانه می‌شود. وی از گسترش فعالیت های ترویجی جهاد کشاورزی استان در خصوص گسترش گلرنگ خبر داد و افزود: عدم رعایت تاریخ کشت بهینه و مناسب در اراضی دیم برای زراعت گلرنگ توسط برخی از کشاورزان نوار شمالی استان و موکول کردن تاریخ کشت به اواخر آذر و حتی بعضاً اول دی ماه، می‌تواند یکی از دلایل مهم عدم تحقق پیش‌بینی‌ها در زراعت گلرنگ در استان باشد. رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان کاهش نزولات آسمانی و بارندگی‌های مقطعی و شدید در نوار شمالی استان را یکی از مشکلات زراعت گلرنگ در این مناطق دانست و اضافه کرد: برای حل این مشکل حفظ رطوبت خاک توسط حفظ بقایای گیاهی با بهره‌گیری از روش‌های کم‌خاک‌ورزی و یا بی‌خاک‌ورزی کشت حفاظتی گلرنگ توصیه می‌شود. با اشاره به اینکه کشاورزی حفاظتی نشات گرفته از طبیعت بوده و از کم خاک‌ورزی، حفظ بقایای گیاهی و تناوب کشت تشکیل شده است، گفت: از سال پیش تاکنون سطح کشاورزی حفاظتی در استان دو برابر شده است. این مقام مسئول بهترین زمان کاشت گلرنگ را اواخر آبان تا پایان آذر ماه دانست و تصریح کرد: عملکرد گلرنگ در اراضی گلستان در هر هکتار تا دو تن نیز امکان پذیر است اما میزان عملکرد بستگی به شرایط آب و هوایی و به ویژه بارندگی دارد. گلرنگ یک گیاه استثنایی است که تمامی اجزای این گیاه قابل استفاده بوده و ریشه آن خاک را تثبیت و غنی کرده، گل های آن در تهیه رنگ های خوراکی کاربرد داشته و روغن آن علاوه بر مصرف خوارکی خاصیت دارویی دارد. گلرنگ به راستی نسخه شفابخش و معجزه روغنی برای کشت در اراضی دیم و کم‌بازده است که علاوه بر تناوب کشت، کشور را نیز در تامین روغن خودکفا می کند، بنابراین ضرورت دارد مسئولین امر بیش از پیش در گسترش کشت این گیاه ارزشمند بکوشند.

خواص و هشدارهای گیاه گلرنگ + طبع و روش دم کردن

گیاه گلرنگ که به آن زعفران تقلبی هم گفته میشود یک گیاه بومی ایران است و خواص درمانی و لاغری بسیار زیادی دارد که بصورت دمنوش و یا در برخی موارد از روغن آن استفاده می شود.

آشنایی با خواص، مضرات و نحوه مصرف گیاه گلرنگ (زعفران مصنوعی)

گیاه گلرنگ یکی از گیاهان بومی ایران است که  به آن زعفران تقلبی گفته می شود و در آشپزی نیز کاربرد دارد. گیاه گلرنگ خواص دارویی فراوانی داشته و در درمان برخی بیماری ها موثر است. از این گیاه در صنعت رنگرزی نیز استفاده میشود و به نام های مختلفی مانند گیاه رنگ، کاجیره، کاشفه، گل کافشه و غیره خوانده می شود.

در ادامه این صفحه با خواص گلرنگ، نحوه مصرف و مضرات استفاده از آن آشنا خواهید شد.

گیاه شناسی گلرنگ

گیاه گلرنگ به انگلیسی safflower به خانواده کاسنیان تعلق دارد و بومی مشرق زمین و یک ساله است اما در حال حاضر در بیشتر نقاط دنیا کشت می شود. این گیاه دارای برگ های پهن، گل هایی زرد تا نارنجی، ارتفاعی 60 سانتیمتری و ساقه ای خاردار است.گل های این گیاه به شکل منفرد، لوله ای است و شباهت با خارخسک دارد.

برگ های آن بدون دمبرگ پهن و موجدار با دندانه های منتهی به خارهای ظریف است. تکثیر گیاه گلرنگ از طریق کاشت دانه آن صورت می گیرد. این گیاه در خراسان، تبریز، اصفهان، قزوین و شمال غرب کشور کاشته می شود. خواص درمانی بسیاری را به این گیاه و روغنش نسبت می دهند و از مواد این گیاه در ساخت بیش از 1300 گونه دارو استفاده می شود.

طبع گیاه گلرنگ

طبیعت گیاه گلرنگ گرم و خشک است.

خواص دارویی درمانی گیاه گلرنگ

گیاه گلرنگ که به زعفران مصنوعی نیز شناخته می شود، علاوه بر خوش رنگ کردن غذا، کاربردهای دارویی درمانی نیز دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

در منابع خارجی، خواص بسیاری برای این گیاه عنوان شده است اما اغلب این خواص تایید نهایی نشده اند برای همین، فواید تایید شده را خواهیم گفت.

کاهش خطر سرطان

استفاده از گیاه گلرنگ در کاهش خطر سرطان و از بین بردن رادیکال های آزاد موثر است زیرا این گیاه سرشار از ویتامین ای  است که  خاصیت آنتی اکسیدان زیادی دارد.

مراقبت از سلامت قلب

روغن گیاه گلرنگ یکی از مهم ترین منابع اسیدهای چرب امگا 6 است که می تواند به حفظ تعادل سالم کلسترول در بدن کمک کند، و موجب کاهش احتمال ابتلا به آترواسکلروز، حمله قلبی و سکته مغزی می شود.

جلوگیری از دیابت

روغن گیاه گلرنگ به دلیل دارا بودن اسید چرب امگا 6 از بالا رفتن قند خون جلوگیری می کند و برای جلوگیری از دیابت بسیار مفید می باشد. 

کاهش وزن

اسیدهای چرب امگا 6 موجود در گیاه گلرنگ به کاهش وزن کمک می کند و مصرف این اسیدها موجب می شود تا بدن  به جای ذخیره چربی ها، آنها را بسوزاند. با اضافه کردن این روغن به برنامه غذایی می توانید به کاهش وزن خود سرعت بخشید.

خواص گلرنگ برای پوست

استفاده از روغن گیاه گلرنگ برای سلامت پوست مفید است زیرا این گیاه سرشار از اسید لینولئیک است که ارتباطی نزدیک با کیفیت و ظاهر پوست دارد. بر اساس تحقیقات این اسید برای از بین رفتن منافذ پوستی، درمان آکنه، تقویت بازسازی سلول های پوستی، کاهش زخم ها و سایر لکه های پوستی مفید می باشد.

برای کاهش چین و چروک، اگزما، التهاب و قرمزی پوست می توان به صورت موضعی از گیاه گلرنگ استفاده نمود.

خواص گیاه گلرنگ برای مو

گیاه گلرنگ به تقویت و شادابی موها کمک می کند، برای این منظور کافی است موها را ماسک تهیه شده با گیاه و روغن آن ماساژ دهید.

خواص گیاه گلرنگ برای بانوان 

ازدیگر خواص گلرنگ تنظیم قاعدگی و تسکین درد و ناراحتی های قبل از عادت ماهانه است زیرا اسید لینولئیک در گلرنگ، پروستاگلاندین ها را در بدن تنظیم می کند که باعث نوسانات هورمونی و علائم شدید در طول قاعدگی می شود. 

خواص گیاه گلرنگ برای آقایان

مصرف گیاه گلرنگ نیروی جنسی و حجم  اسپرم مردان را افزایش می دهد و به درمان ناباروری کمک می کند.

دیگر خواص گیاه گلرنگ در طب سنتی

1. گلرنگ برای درمان بیماری یرقان و زردی کودکان مفید است.
2. گیاه گلرنگ خاصیت مسهلی دارد.
3. از گیاه گلرنگ به عنوان مسکن استفاده می شود و برای کاهش درد مفید است.
4. این گیاه برای تقویت اعصاب مفید می باشد.
5. گیاه گلرنگ تعریق بدن را زیاد می کند و به خروج بلغم از بدن کمک می کند.
6. گلرنگ خاصیت خلط آور دارد و در بهبود بیماری های ریوی مانند ذات الریه مفید است.

نحوه مصرف گیاه گلرنگ

در صورت نیاز به استفاده از گیاه گلرنگ، بهتر است روش صحیح آن را بدانید، به چند روش میتوانید این گیاه را مصرف کنید:

• برای تهیه جوشانده درمانی این گیاه ا هدف رفع انواع مشکلاتی که در بالا اشاره شد، می توانید 20 گرم گل و میوه گلرنگ را در یک لیتر آبجوش بریزید و بگذارید آرام بجوشد تا حجم آن به یک سوم حجم اولیه برسد. سپس آن را صاف نموده و سه بار در روز مصرف کنید. 
• می توانید برای معالجه یرقان و شست و شوی چشم نیم گرم گل خشک گلرنگ را در یک لیوان آب خیسانده و از آن استفاده نمایید.
• برای درمان یبوست بیست گرم از تخم گلرنگ را کوبیده، شیره آن را بگیرید. سپس با شکر سرخ و یا عسل بخورید. 
• برای تقویت نیروی جنسی انجیر را خیسانده و سپس شیره تخم گلرنگ را گرفته با آبی که در آن انجیر خیسانده اید، مخلوط کنید و آن را با شکر و یا عسل بخورید.

عوارض و مضرات گیاه گلرنگ

مثل تمام موارد مشابه، این گیاه هم در کنارخواص و فوایدی که دارد، عوارضی را شامل میشود از قبیل:

• مصرف دانه و یا گُل گلرنگ در دوران بارداری خطرناک بوده و ممکن است سقط جنین را در پی داشته باشدو در دوران شیردهی توصیه نمی شود.
• اگر به گیاهان خانواده آستراسه مانند آفتابگردان، گل داوودی، همیشه بهار و… حساسیت و آلرژی دارید، باید از مصرف گلرنگ خودداری نمایید.
• گلرنگ برای افراد دارای زخم معده و یا هموروئید مضر است زیرا خاصیت رقیق کنندگی داشته و لخته شدن و توقف خون ریزی را به تاخیر می اندازد. 
• گیاه گلرنگ به دلیل داشتن خاصیت رقیق کنندگی با داروهای رقیق کننده و ضد انعقاد خون مانند آسپیرین، وارفارین، دیکلوفناک، ناپروکسن، ایبوپروفن و… تداخل دارد و نبایستی با هم مصرف شوند.
• مصرف گلرنگ دو هفته قبل از انجام هرگونه عمل جراحی ممنوع است زیرا باعث خونریزی بیش از حد بعد از جراحی می شود.

اثرات درمانی گلرنگ

 از گل های گلرنگ به عنوان رنگ غذا استفاده می شود و در طب سنتی دارای اثراتی از جمله تسکین سرفه، درمان تصلب شرایین، روماتیسم، دیابت و بیماری های قلبی می باشد.جوشانده آن به عنوان ملین می باشد و اثرات ضد توموری آن نیز اثبات شده است.

اسم انگلیسی : False saffron

ترکیبات اصلی و دارویی گلرنگ 

گلچه های گلرنگ دارای مواد رنگی شامل سافران زرد و سافران قرمز یا کارتامین است.گل های گلرنگ دارای فلاونوئید از جمله کوئرستین و کامپفرول می باشد.دانه های این گیاه دارای 30 تا 37 درصد پروتئین، و همچنین چربی می باشد.گلرنگ حاوی اسید لینولنیک و اسید اولئیک نیز می باشد.

احتیاط مصرف در گیاه گلرنگ

استفاده از این گیاه در دوران بارداری سبب سقط جنین می شود و استفاده از گلرنگ سبب خونریزی های بیش از حد و در مواردی سبب مرگ در هنگام عمل های جراحی می شود، بنابراین توصیه می شود که 2 هفته قبل از هر عمل از مصرف این گیاه و فرآورده های آن خودداری شود.این گیاه با داروهای رقیق کننده خون و داروهایی که لخته شدن خون را کم می کنند تداخل دارد.

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر گلرنگ

تحقیقات ثابت کرده است که عصاره هیدروالکلی گلرنگ با کاهش آسیب در سلول های کبدی و همچنین با کاهش گلوکز، کلسترول و تری گلیسرید سرم و به دنبال آن کاهش سطح لیپیدهای کبدی و جلوگیری از تشکیل کبد چرب باعث کاهش سطح آنزیم های AST و ALT در پلاسما می گردد. همچنین پژوهش ها نشان داده است که اسیدهای چرب اشباع نشده ی روغن گلرنگ بویژه اسید لینولئیک سبب افزایش حساسیت به انسولین در سلول های کبدی رت شده و عصاره دانه های گلرنگ سبب کاهش چربی های مختلف کبدی و پلاسمایی در رت های هیپرکلسترولمیکی می شود. تحقیقات نشان می دهد که هیدروکسی ساف فلور زرد A موجود در این گیاه دارای اثر حفاظتی از سیستم عصبی است. و به تأثیر این گیاه بر روی تشکیل لوله های عصبی اشاره شده است. در مطالعه ای تغییرات کروموزومی در نتیجه مصرف گیاه گلرنگ دیده شده است. مشتقات عصاره ی این گیاه به عنوان ضد تومور و ضد التهاب در تحقیقات ثابت شده است و همچنین به تأثیر آن بر روی گیرنده های آلفا و انقباض عروق رحمی اشاره شده است.