تخم ریحان از جمله مواد غذایی است که باید در رژیم غذایی سالم خود در نظر بگیرید. چراکه خواص آن، آن را به یک منبع غذایی کامل از مواد مغذی تبدیل کرده است. همچنین فیبر فراوان در این دانه، در انواع رژیم لاغری بسیار موثر است. مطمئن باشید پس از خواندن این مطلب از طرفداران این دانه مغذی خواهید شد.
ارزش غذایی تخم ریحان
انرژی ۴۶۱.۵ کیلوکالری
کربوهیدرات ۵۳.۸ گرم
پروتئین ۱۵.۴ گرم
چربی کل ۱۹.۲ گرم
کلسترول – میلی گرم
فیبر خوراکی ۵۳.۸ گرم
تخم ریحان همان بذر گیاه ریحان بوده که دانه‌های آن درشت بوده و رنگ سیاه مات دارد. دانه‌های آن دارای خاصیت موسیلاژ (در صورت تماس با آب یا غوطه‌ور شدن در آب بزرگ شده و لعاب‌دار می‌شوند) است. تخم ریحان بومی فلات ایران است، ولی در حال حاضر در مزارع کشت و پرورش داده می‌شود.
دانه ریحان البته تنها مختص به ایران نیست و در کشور‌های آسیایی دیگری همچون چین و هند کاربرد‌های طبی و غذایی دارد. استفاده از دانه ریحان در ایران، چین و هند از قدیم مرسوم بوده و خواص تخم ریحان در این مناطق شناخته شده است. این در حالیست که اخیرا تحقیقاتی در زمینه خواص تخم ریحان در اروپا آغاز شده و تاثیرات سلامتی آن بر انسان‌ها بررسی می‌شود.
حالا که با تخم ریحان و خصوصیات آن آشنا شدیم باید بدانیم مهم‌ترین مساله شناخت تفاوت دانه ریحان با دیگر دانه‌های لعاب‌دار است. برای مثال آیا تخم ریحان همان تخم شربتی است؟ برای پاسخ به این سوال ادامه متن را مطالعه کرده تا به تفاوت و شباهت‌های بین تخم ریحان با دیگر تخم‌های لعاب‌دار پی ببرید.
آیا شباهتی بین خواص تخم ریحان و تخم شربتی وجود دارد؟
شباهت‌ها
تخم شربتی هم مانند تخم ریحان برگرفته از نوعی ریحان کوهی است و از تبار نعنائیان است و در طبقه موسیلاژ‌ها یا همان لعابداران قرار می‌گیرد. تخم شریتی مانند تخم ریحان، اگر در آب غوطه‌ور شود لعاب‌دار شده و حالت ژله‌ای پیدا می‌کند. هم تخم شربتی و هم تخم ریحان، بلافاصله پس از قرار گرفتن در آب به رنگ خاکستری در می‌آیند. طبع هر دو دانه هم گرم و خشک است.
تفاوت‌ها
رنگ تخم ریحان سیاه‌تر از تخم شربتی است و به سیاه مات می‌زند در صورتی که تخم شربتی سیاه شفاف‌تری است. تخم ریحان از لحاظ اندازه درشت‌تر از تخم شربتی است. البته این دو از لحاظ خواص طبی و دارویی نیز تفاوت‌هایی دارند و خواص تخم ریحان، متفاوت از خواص تخم شربتی است. در ادامه به فواید تخم ریحان اشاره خواهیم کرد.
آیا خواص تخم ریحان و دانه چیا مشابه است؟
شباهت‌ها
هم دانه ریحان و هم دانه چیا، هر دو از خانواده لعابداران هستند و با اضافه کردن آب به آنها باد کرده و ژله‌ای می‌شوند.
تفاوت‌ها
دانه چیا بومی آمریکای مرکزی و مکزیک است در صورتی که دانه ریحان پیشینه چینی و ایرانی دارد. دانه چیا به رنگ‌های سیاه، خاکستری، سفید یا قهوه‌ای دیده می‌شود، در حالیکه دانه ریحان به رنگ مشکی است.
دانه چیا هیچ طعم و مزه‌ای ندارد، اما دانه ریحان مزه ریحان را داراست.
دانه چیا سرشار از امگا ۳ است در صورتی که دانه ریحان چنین نیست. دانه چیا با قرار گرفتن در آب ده برابر وزن خود را اضافه کرده، ولی دانه ریحان با اضافه کردن لایه‌ای شفاف اطراف خود افزایش حجم می‌دهد.
خاصیت
فایده تخم ریحان فراوان است که می‌توان موارد متعددی را برای آن برشمرد.
در ادامه به هفت مورد از فواید شگفت‌انگیز تخم ریحان اشاره می‌کنیم.
از خواص تخم ریحان می‌توان اشاره کرد که دانه ریحان منبع مناسبی برای تامین مواد معدنی مورد نیاز بدن است.
براساس تحقیقات انجام شده روزانه استفاده یک قاشق غذاخوری (۱۳ گرم) تخم ریحان باعث تامین ۱۵ درصد کلسیم مورد نیاز روزانه و ۱۰ درصد منیزیم و آهن بدن می‌شود.
از دیگر خواص تخم ریحان داشتن فیبر بالاست که به سلامت دستگاه گوارش کمک کرده و باعث احساس سیری در شما می‌شود. به همین دلیل است که توصیه می‌شود در رژیم غذایی از تخم ریحان استفاده شود.
در واقع تخم ریحان دارای خاصیت لاغری است و خوردن آن باعث می‌شود حجم بیشتر معده اشغال شده و میل به پرخوری کاهش یابد.
رفع تشنگی و گرمازدگی از خواص تخم ریحان است و اغلب در تابستان همراه با آب یا آبمیوه برای کم کردن حرارت بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر به دنبال یک نوشیدنی خنک و فوق‌العاده برای روز‌های گرم تابستان هستید، طرز تهیه شربت تخم ریحان را از دست ندهید.
از دانه ریحان برای معده درد و درمان اسید معده هم بهره می‌گیرند. به این دلیل که دانه‌های ریحان لعاب‌دار و دارای آب هستند خوردن آنها هنگام سوزش معده باعث تسلی و آرامش درد معده می‌شود.
یکی از مهم‌ترین خواص دانه ریحان تنظیم قند خون است.
در افراد دارای دیابت نوع ۲، تخم ریحان تبدیل شدن کربوهیدرات به گلوکز را کنترل کرده و متابولیسم بدن را کاهش می‌دهد. شما می‌توانید تخم ریحان را در یک لیوان شیر خیسانده و صبح به عنوان یک صبحانه مغذی میل کنید.
اگر افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ بعد از هر وعده غذایی ۱۰ گرم دانه ریحان به همراه آب به مدت یک ماه مصرف کنند، در پایان ماه قند خونشان ۱۷ درصد نسبت به ابتدای ماه کاهش خواهد داشت.
ثابت شده دانه ریحان خاصیت آنتی‌اسپاسم دارد، یعنی هنگام سرماخوردگی و آنفولانزا که عضلات دچار اسپاسم و گرفتگی می‌شوند با آرام کردن عضلات و خارج کردن آنها از حالت گرفتگی به بهبود بیماری کمک می‌کند.
یکی دیگر از خواص تخم ریحان بهبود و درمان پوست و مو است. دانه‌های له شده ریحان همراه با شیر نارگیل را می‌توان بر روی محل ملتهب پوست قرار داد تا التهاب را کاهش داده و به التیام سریع‌تر آن کمک کند.
از دانه ریحان برای درمان بیماری‌های پوستی مثل اگزما نیز استفاده می‌شود.
خوردن دانه ریحان همچنین سبب افزایش تولید کلوژن خون شده که در بازسازی و ترمیم پوست عنصر اصلی است. از دیگر دلایل استفاده از دانه ریحان می‌توان به تاثیرات مثبتی که بر روی مو‌ها می‌گذارد، اشاره کرد.
دانه ریحان با داشتن کلسیم، منیزیم و آهن به سلامت مو‌ها و درخشان‌تر شدن آنها کمک کرده و مانع شکنندگی آنها می‌شود.
خواص شناخته شده تخم ریحان در طب سنتی
ابتدا سوال مهم در طب سنتی این است که طبع دانه ریحان چیست؟ طبع دانه ریحان اول گرم و دوم خشک است.
سوال بعدی این است که خواص تخم ریحان و موارد مصرف آن در طب سنتی چیست؟ تخم ریحان در طب سنتی کاربرد متعددی دارد که در ادامه به برخی از این موارد اشاره می‌کنیم.
از مهم‌ترین موارد مصرف دانه ریحان در طب سنتی استفاده از آن برای تسکین درد‌ها و التهابات بدن است. مصرف دانه ریحان به رفع استرس و درمان سردرد و افسردگی کمک می‌کند.
در طب سنتی از دانه ریحان به صورت دم شده برای التیام ورم کلیه و ترشحات زنانه استفاده می‌شده که البته اکنون هم کاربرد دارد.
جویدن تخم ریحان به سلامت دهان و سقف دهان و جلوگیری از آفت‌زدگی آن کمک شایانی می‌کند و مانع از عفونت‌های دهان و دندان می‌شود.
ترکیب دانه‌های ریحان با صمغ عربی برای درمان اسهال کاربرد دارد.
برای رفع نفخ و یبوست و مشکلات گوارشی طب سنتی استفاده از ریحان و تخم ریحان را پیشنهاد می‌کنند.
در طب سنتی استفاده از تخم ریحان به زنان و دختران سفارش شده، چون به دلیل داشتن آهن موجب ساختن هموگلوبین می‌شود. در نتیجه مانع بروز کم‌خونی در آنها است.
مضرات استفاده
همان‌طور که در متن بالا خواص تخم ریحان و فواید آن ذکر شد بهتر است به مضرات آن هم اشاره کنیم که توجه به این موارد ضروری است.
مصرف دانه ریحان در هنگام بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود، چون باعث کاهش بسیار زیاد استروژن شده و سبب تحریک قاعدگی می‌شود. از این رو ممکن است عوارض و اثرات جانبی روی جنین و مادر داشته باشد.
اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید حتما برای مصرف تخم ریحان با پزشک خود مشورت کنید تا از عوارض جانبی که ممکن است در اثر مصرف همزمان داروها با تخم ریحان پیش آید مطمئن شوید.
مصرف زیاد تخم ریحان باعث کاهش فشار خون می‌شود. بنابراین، افرادی که فشار خون پایینی دارند از تخم ریحان استفاده نکنند.
مصرف تخم ریحان برای نوزادان، کودکان و افراد سالخورده توصیه نمی‌شود، چون باعث انسداد گلو شده و احتمال خفگی را بالا می‌برد.
روش مصرف
تخم ریحان باید به گونه‌ای مصرف شود که در زمان مصرف، خواص آن از بین نرود. توجه به این نکات می‌تواند به شما کمک کند تا بیشترین استفاده را از خواص تخم ریحان ببرید.
یکی از متداول‌ترین و رایج‌ترین شیوه‌های مصرف تخم ریحان خیساندن تخم ریحان در آب است که در این صورت لعاب‌دار شده و به حالت نرم و پفکی تبدیل می‌شود. توصیه می‌شود تخم ریحان از شب در آب خیسانده شود تا به طور کامل متورم شده و در صبح مصرف شود. دستور استفاده از تخم ریحان در آب هم این گونه است که به ازای هر قاشق غذاخوری تخم ریحان، یک لیوان اب مورد نیاز است.
روش غوطه‌ور کردن دانه‌های ریحان در آب تنها روش مصرف آن نیست و و از آن می‌توان در دسر‌ها یا همراه با بستنی استفاده کرد. این دانه به صورت خشک نیز در انواع سالاد‌ها و ماست‌ها استفاده می‌شود.
دانه ریحان را می‌توان به جای آب در شیر یا آبمیوه نیز غوطه‌ور کرد.
اما یکی از بهترین روش‌ها برای مصرف تخم ریحان به خصوص در فصل تابستان شربت آن است. این شربت دارای فواید بی‌شماری است که از آنها می‌توان به رفع بی‌حالی و تشنگی، رفع گرما زدگی، درمان معده درد، درمان سرماخوردگی و آنفولانزا اشاره کرد.
** هشدار
مصرف هر آنچه در این مطلب معرفی شد و هر نوع گیاه دیگر، تنها با تجویز متخصص طب سنتی و گیاهان دارویی آزاد است و هرگز نباید به‌صورت خودسر از آنها استفاده کنید.
