بادیان ختایی؛ خواص درمانی و چند دستور آشپزی با این گیاه خوش‌رایحه

بادیان ختایی (Star anise) یا بادیان ستاره ای نوعی گیاه با ظاهری زیباست که گاهی به‌جای گیاه زینتی استفاده می‌شود. البته به‌جز ظاهر جذاب میوه، دانه و روغنش هم استفاده دارویی دارند و حتی به‌عنوان ادویه در غذاهای هندی و آسیایی به کار می‌رود. اگر دوست دارید بیشتر با فواید و خواص درمانی این گیاه آشنا شوید، تا انتهای صفحه با ما همراه باشید.

گیاه بادیان ختایی چیست؟

بادیان ختایی از درختی متوسط از خانواده مگنولیا می‌روید که بومی چین و ویتنام است. میوه سبز آن را قبل از رسیدن می‌چینند و آن‌قدر خشکش می‌کنند که دانه‌اش سفت و قهوه‌ای شود. این گیاه ۶ تا ۱۰ پره دارد که هرکدام حاوی یک دانه هستند. گاهی بادیان ستاره‌ای به‌دلیل شباهت طعم و اسم با گیاه رازیانه (anise) اشتباه گرفته می‌شود، اما این دو گیاه کاملا متفاوت‌اند.

رایحه تند این گیاه مانند شیرین بیان است. در چین با رازیانه، دارچین، فلفل و میخک ترکیب می‌شود و در تهیه ادویه گرام ماسالای هندی به کار می‌رود. این گیاه در دستورپخت‌های مختلف هم استفاده می‌شود، از جمله:

• آبگوشت؛
• سوپ؛
• دمنوش‌های گیاهی؛
• کیک؛
• مربا؛
• ترشی.

البته قبل از سرو غذا، باید بادیان ختایی را از آن خارج کنید.

طعم گرم و شیرین بادیان ستاره‌ای مثل طعم میخک یا دارچین است و می‌توان از آن به‌جای طعم‌دهنده در قهوه و نوشیدنی‌های پاییزی استفاده کرد. بعضی کارخانه‌ها هم از رایحه بادیان ستاره‌ای استفاده می‌کنند، مثلا در:

• صابون؛
• لوازم بهداشتی؛
• عطر؛
• خمیر دندان؛
• از بین بردن بوی نامطلوب بعضی محصولات گیاهی.

بادیان ختایی چینی به‌عنوان دارو استفاده می‌شود، با این حال گاهی چای بادیان ختایی چینی حاوی بادیان ختایی ژاپنی است. بادیان ختایی ژاپنی سمی است و نباید مصرف شود. تشخیص این تفاوت با مشاهده امکان‌پذیر نیست و تنها راه اطمینان از محصول بادیان ستاره‌ای بررسی شیمیایی آن است.

فواید بادیان ختایی چیست؟

دانه بادیان ختایی حاوی موادی ضدباکتری، ضدمخمری و ضدقارچی است. این گیاه همچنین منبع خوب شیکیمیک اسید است و بعضی افراد سعی می‌کنند برای درمان آنفولانزا از آن استفاده کنند. با این حال تحقیقات علمی اثبات نکرده است که این گیاه خواص ضدویروسی دارد. مهم‌ترین ترکیبات موجود در این گیاه عبارت‌اند از:

• آنتول؛
• لیمونن؛
• لینالول؛
• کوئرستین؛
• گالیک اسید؛
• شیکیمیک اسید.

بادیان ستاره ای حاوی ویتامین آ (A) و ویتامین سی (C) نیز هست که با رادیکال‌های آزاد مسبب پیری و دیابت مبارزه می‌کنند. از طرفی بعضی مطالعات و آزمایش‌ها نشان می‌دهد که ویژگی ضدالتهابی بادیان ختایی، به‌عنوان ویژگی ضدسرطانی، می‌تواند برای کاهش اندازه تومور استفاده شود.

شواهد بیشتری برای اثبات خواص بادیان ستاره ای در درمان بعضی بیماری‌ها لازم است، با این حال از این گیاه در چنین مواردی استفاده می‌شود:

• نفخ؛
• سرفه؛
• آنفولانزا؛
• برونشیت؛
• زخم معده؛
• کاهش اشتها؛
• تسهیل زایمان؛
• اصلاح قاعدگی؛
• کولیک نوزادان؛
• افزایش شیر مادر؛
• اختلالات قاعدگی؛
• افزایش میل جنسی؛
• عفونت مجرای ادراری؛
• گرفتگی مجاری تنفسی.

دوز مصرفی بادیان ختایی چقدر است؟

مقدار مصرفی مناسب این گیاه به عوامل مختلفی مثل سن و سلامت شما بستگی دارد. در حال حاضر دوز خاصی برای این ماده در نظر گرفته نشده است. به یاد داشته باشید که محصولات گیاهی لزوما بی‌خطر نیستند و دوز مصرفی آنها اهمیت دارد. حتما از دستورالعمل روی محصول پیروی کنید و قبل از مصرف محصول با داروساز یا پزشک مشورت کنید.

عوارض بادیان ختایی چیست؟

• عوارض مصرف خوراکی: استفاده از بادیان ختایی به‌عنوان طعم‌دهنده غذا بی‌خطر است، اما مدارک کافی برای تأیید ایمنی آن به‌عنوان دارو وجود ندارد. اطمینان حاصل کنید که از بادیان ختایی چینی (نه ژاپنی) استفاده می‌کنید.
• عوارض مصرف موضعی: مدارک کافی برای تأیید بی‌خطربودن آن وجود ندارد. بعضی از مواد موجود در بادیان ختایی موجب مشکلات پوستی مثل ورم، پوسته‌پوسته‌شدن و تاول می‌شوند.
• عوارض مصرف استنشاقی: مدارک کافی برای تأیید بی‌خطر بودن یا عوارض جانبی احتمالی آن وجود ندارد.

نکات احتیاطی و هشدارها

• مصرف در دوران بارداری و شیردهی: هنوز اطلاعات کافی درباره خطرات احتمالی مصرف این گیاه در دوران بارداری و شیردهی وجود ندارد. به همین دلیل بهتر است در این دوران از آن استفاده نکنید.
• مصرف کودکان: بادیان ختایی چینی خالص معمولا برای نوزادان استفاده می‌شود و سابقه استفاده از آن خوب است. با این حال در بعضی نوزادان مصرف چای بادیان ستاره‌ای می‌تواند موجب التهاب، استفراغ و تشنج شود. این علائم می‌تواند به دلیل آلودگی بادیان به بادیان ختایی ژاپنی سمی باشد. اطمینان از چینی بودن بادیان ستاره‌ای کمی سخت است و تا زمانی که مطمئن نشده‌اید، نباید به نوزادتان از این چای بدهید. درباره بی‌خطربودن این گیاه برای کودکان بزرگ‌تر اطلاعات کافی در دسترس نیست.

نکاتی برای خرید بادیان ختایی

• گیاهی را بخرید که پره‌های سالم داشته باشد.
• برای بررسی تازگی بادیان ستاره‌ای یکی از پره‌ها را بشکنید و دانه آن را خرد و بو کنید. باید بلافاصله رایحه آن را حس کنید. کم‌عطری می‌تواند نشانه کهنگی گیاه باشد.
• بادیان ختایی را در ظرف دربسته نگه دارید. گیاه کامل آن تا یک سال تازه می‌ماند، اما ادویه آسیاب‌شده بعد از ۶ ماه طعم خود را از دست می‌دهد.

چند دستور آشپزی با بادیان ختایی

چای بادیان ختایی

یک کتری آب جوش تهیه کنید و به‌ازای هر فنجان آب، ۱ یا ۲ پره بادیان ستاره‌ای اضافه کنید و اجازه دهید ۱۰ تا ۱۵ دقیقه خیس بخورد. نوشیدنی را با عسل میل کنید. استفاده از این چای بعد از هر وعده غذایی گوارش شما را بهبود می‌بخشد. این چای برای درمان عفونت ریوی، حالت تهوع، یبوست و سایر مشکلات هاضمه هم مناسب است.

پودر ۵ ادویه

۲ قاشق چای‌خوری دانه فلفل سیچوان را حدود ۲ تا ۳ دقیقه در یک تابه برشته کنید تا عطر آن آزاد شود و بعد ۵ دانه بادیان ستاره ای آسیاب‌شده را به همراه نصف قاشق چای‌خوری میخک آسیاب‌شده، ۱ قاشق غذاخوری دارچین و ۱ قاشق غذاخوری دانه رازیانه آسیاب‌شده مخلوط کنید. این مخلوط را در ظرف دربسته بریزید و در جای تاریک و خنک نگهداری کنید.

مرغ با سس سویا

بال مرغ، ۱ فنجان سس سویا و ۳ فنجان آب را در یک قابلمه بزرگ روی حرارت متوسط بگذارید و بعد یک تکه زنجبیل، ۳ حبه سیر له‌شده، ۳ قاشق غذاخوری شکر، ۱ چوب دارچین و ۳ دانه بادیان ستاره‌ای را به مواد اضافه کنید و اجازه دهید مرغ ۲۵ تا ۳۰ دقیقه بجوشد تا پخته و نرم شود.

گلابی آب پز

دوسوم فنجان شکر، نصف فنجان آب و ۴ دانه بادیان ختایی را در یک قابلمه بزرگ بریزید و بگذارید شکر حل شود. سپس حرارت را کم کنید و ۱۰ دقیقه زمان بدهید. در مرحله بعد ۳ گلابی (پوست‌کنده، نصف‌شده و بدون هسته) را به مواد اضافه کنید. اجازه دهید مواد حدود ۲۵ دقیقه بجوشد تا نرم شود و مایع به قوام مناسب برسد و مثل شربت شود.

شما بگویید

شما چقدر با بادیان ختایی آشنایی دارید؟ تا به حال از این گیاه برای مصارف غذایی یا دارویی استفاده کرده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه یا نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید. همچنین می‌توانید این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی برای دوستان‌ خود بفرستید تا آنها هم با این گیاه آشنا شوند.