بررسی کات کبود (سولفات مس)

کات کبود یا سولفات مس پنتا هیدرات یک ماده معدنی است که از ترکیب گوگرد، مس، اکسیژن و هیدروژن تولید می‌شود. این ماده که امروزه در بسیاری از صنایع کاربرد گسترده‌ای دارد، می‌تواند باکتری‌ها، جلبک‌ها، برخی علف‌های هرز و قارچ‌های مزاحم را از بین ببرد؛ اما اینکه کات کبود واقعا چه پتانسیلی برای استفاده در زندگی روزمره بشر دارد، سوالی است که برای سال‌ها ذهن بسیاری از شیمیدانان برجسته و سایر دانشمندان علوم مختلف را به خود مشغول کرده بود. بااین‌حال اکنون پاسخ به این سوال نسبتا ساده است: کات کبود به‌عنوان یک ماده شیمیایی مهم در برخی حوزه‌های صنعتی مانند تولید مواد شیمیایی، کشاورزی و پزشکی استفاده می‌شود. این ماده شیمیایی در تولید چندین محصول تجاری نیز نقش حیاتی دارد. اکنون قصد داریم تا به‌طور مفصل به بررسی کاربردهای این ماده بپردازیم و تاریخچه و جزییات نحوه استفاده از این ماده شیمیایی را توضیح دهیم. با عطاری پخش همراه باشید.

کات کبود چیست؟

در ابتدای کار بیایید ببینیم که اصلا کات کبود چیست و آیا سولفات مس و کات کبود دقیقا یک چیز هستند؟ یا با هم تفاوت‌هایی نیز دارند؟ اکنون می‌خواهیم یک بار برای همیشه این موضوع را توضیح دهیم. سولفات مس اصطلاحی است که می‌تواند به یکی از ترکیبات شیمیایی سولفات مس (Cu₂SO₄) یا سولفات مس (CuSO₄) اشاره کند. به هر دو این ترکیبات شیمیایی در علم شیمی سولفات مس می‌گوییم. با این‌حال دومی ترکیبی است که در صنعت و کشاورزی ترجیح داده می‌شود. بنابراین در صنعت به‌تنهایی با اصطلاح سولفات مس توصیف می‌شود. البته نام سیستماتیک CuSO₄، سولفات مس (II) یا Copper(II) sulfate است که به‌عنوان ویتریول آبی، ویتریول رومی، ویتریول مس و بلو استون نیز شناخته می‌شود. رایج‌ترین شکل سولفات مس، فرم پنتاهیدرات آن است که با فرمول شیمیایی CuSO₄.5H₂O ارایه می‌شود که ساختار کریستالی دارد و در آن 5 مولکول آب با یک مولکول سولفات مس پیوند برقرار کرده‌اند. این فرم از سولفات مس با رنگ آبی روشن مشخص می‌شود و دقیقا همان چیزی است که از آن در زبان فارسی به‌نام کات کبود یاد می‌کنیم. بنابراین این ماده در اصل سولفات مس پنتاهیدرات است. شکل بی‌آب این نمک نیز، پودری سفید رنگ به‌نام سولفات مس یا CuSO₄ است که در کشاورزی کاربرد گسترده‌ای دارد. مولکول CuSO₄ از یک پیوند یونی بین کاتیون مس (Cu²⁺) و آنیون سولفات (SO₄^2-) تشکیل شده است. سولفات مس را می‌توان با عمل‌آوری مس فلزی با اسید سولفوریک گرم‌شده و غلیظ یا با تصفیه اکسیدهای مس با اسید سولفوریک رقیق تهیه کرد. می‌توان اشاره کرد که حالت اکسیداسیون نشان داده‌شده توسط اتم مس در یک مولکول CuSO4، عدد مثبت 2 است.

تاریخچه کشف و استفاده از کات کبود (سولفات مس)

کات کبود (سولفات مس) از زمان‌های باستان شناخته شده و مورد استفاده قرار گرفته بود. استفاده از آن به یونان و روم باستان بازمی‌گردد. یونانی‌ها و رومی‌ها از مس سولفات به‌عنوان ماده‌ای برای ضدعفونی‌کردن زخم‌ها و بهبود فرایند شست‌وشو استفاده می‌کردند. در قرون وسطی کیمیاگران از آن در تلاش‌هایشان برای تبدیل فلزات پایه به طلا و دیگر اهداف کیمیاگری استفاده می‌کردند؛ اما یکی از اولین توصیفات علمی مدرن از این ماده، توسط شیمیدان آلمانی، آندریاس لیباویوس (Andreas Libavius)، در سال 1597 در کتاب خود به‌نام Alchemia آورده شد. او خواص و کاربردهای این ماده را برای اولین بار توضیح داد و به بررسی ترکیب آن پرداخت. این ماده از دهه 1700 در ایالات متحده به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت و اولین بار در سال 1956 برای استفاده در ایالات متحده به‌صورت قانونی ثبت شد. البته US EPA فرایند پذیرش و ثبت سولفات مس را در سال 2009 تکمیل کرد. این ترکیب سال‌ها است که در صنعت رنگرزی و آبکاری استفاده می‌شود و هم‌اکنون گستره وسیعی از صنایع دیگر را هم دربرمی‌گیرد. 

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی کات کبود (سولفات مس)

ابتدا باید بدانید که خواص CuSO₄ بی‌آب (سولفات مس) و CuSO₄.5H₂O به‌طور قابل‌توجهی متفاوت هستند و متاسفانه از آنجا که بسیاری از افراد این تفاوت را به‌طور دقیق نمی‌دانند، در بسیاری از مقالات اینترنتی، خواص فیزیکی و شیمیایی یکسانی برای این دو ماده درنظر گرفته شده است. بااین‌حال در ادامه ما به‌طور جداگانه خواص سولفات مس و کات کبود را برجسته کرده‌ایم.

مشخصات فیزیکی

• جرم مولی فرم‌های بی‌آب و پنتاهیدرات سولفات مس، به‌ترتیب 159.609 گرم بر مول و 249.685 گرم بر مول است.
• CuSO4 بی‌آب دارای ظاهری خاکستری، سفید و پودری است، درحالی‌که پنتاهیدرات رنگ آبی روشن دارد.
• چگالی فرم‌های بی‌آب و پنتا هیدرات به‌ترتیب 3.6 گرم بر سانتی‌متر مکعب و 2.286 گرم در سانتی‌متر مکعب است.
• سولفات‌های مس هیدراته و بی‌آب، هر دو در اثر حرارت تجزیه می‌شوند و نقطه جوش دقیقی ندارند.
• CuSO4 بی‌آب دارای ساختار کریستالی متعامد (اورتورومبیک) است، درحالی ‌که بلورهای CuSO4.5H2O دارای ساختارهای‌تری کلینیک هستند.

خواص شیمیایی

• یون‌های مس موجود در سولفات مس با یون‌های کلرید متعلق به اسید هیدروکلریک غلیظ واکنش می‌دهند و منجربه تشکیل تتراکلروکوپرات (II) می‌شوند.
• معادله شیمیایی این واکنش، توسط Cu²⁺ + 4Cl^– → CuCl₄^2- نشان داده شده است.
• هنگامی که CuSO₄ تا دمای 650 درجه سانتی‌گراد گرم می‌شود، تحت واکنش تجزیه قرار می‌گیرد تا اکسید مس (CuO) و SO₃ (تری اکسید گوگرد) تولید شوند.
• سولفات مس بسیار محلول در آب است، با مقادیر حلالیت 1.055 مولال و 1.502 مولال به‌ترتیب در 10 و 30 درجه سانتی‌گراد.

یک مثال معروف از واکنش تک جابه‌جایی در علم شیمی که در آن یک فلز از یک ترکیب با یک فلز از ترکیب دیگر جابه‌جا می‌شوند، واکنش بین آهن و سولفات مس است که توسط واکنش Fe + CuSO₄ → FeSO₄ + Cu ارایه می‌شود. همان‌طور که می‌بینید اتم آهن به‌راحتی می‌تواند جای مس را در ترکیب سولفات مس بگیرد و سولفات آهن را ایجاد کند.

انواع کاربردها و موارد مصرف کات کبود (سولفات مس)

کات کبود (سولفات مس) دارای خواص منحصربه‌فردی است که آن را به طرق مختلف مفید می‌کند؛ به‌گونه‌ای که این خواص آن را به یک ترکیب شیمیایی باارزش و همه‌کاره در صنایع مختلف تبدیل کرده‌ است. در واقع میان ترکیبات مختلف مس، شناخته‌شده‌ترین و مفیدترین نمونه از نمک مس است، به‌طوری‌که این ماده اغلب به‌عنوان ماده اولیه برای تولید بسیاری از نمک‌های مس دیگر استفاده می‌شود. امروزه بیش ‌از 100 تولیدکننده سولفات مس در جهان وجود دارد و مصرف جهانی آن حدود 275 هزار تن در سال است. تخمین زده می‌شود که تقریباً از سه‌چهارم این ماده در کشاورزی، به‌عنوان قارچ‌کش و درمان خاک‌های دارای کمبود مس استفاده می‌شود. سولفات مس یک ماده شیمیایی با خواص متنوع است و کاربردهای وسیعی در صنعت دارد. در گذشته از این ترکیب بیشتر در رنگرزی و آبکاری استفاده می‌شد و امروزه درصد زیادی از این ماده برای مصارف کشاورزی استفاده می‌شود. اکنون بیایید تا عمیق‌تر به کاربردهای آن بپردازیم.

مصارف کشاورزی

این ترکیب به‌دلایل مختلف در بخش کشاورزی اهمیت دارد. به‌عنوان مثال می‌توانید از آن برای کنترل بیماری‌های قارچی در مرکبات، انگور و گندم استفاده کنید. کارشناسان نشان داده‌اند استفاده از پنتا هیدرات سولفات مس در بیشتر قارچ‌کش‌ها موثر است. بااین‌حال برخی از قارچ‌ها توانایی سازگاری با سطوح بالای یون مس را دارند. بنابراین امروزه از سوسپانسیون حاوی ترکیبات سولفات مس و هیدروکسید کلسیم برای کنترل قارچ انگور، خربزه و گیاهان توت استفاده می‌شود. این ماده از اختلاط محلول آبی سولفات مس و سوسپانسیون آهک تولید می‌شود. از مخلوط سولفات مس و کربنات آمونیوم در باغبانی برای جلوگیری از میرایی نهال‌ها استفاده می‌شود. این مخلوط به‌عنوان علف‌کش با مصارف غیرکشاورزی، مانند کنترل گیاهان آبزی مهاجم و ریشه گیاهانی که در مجاورت لوله‌های انتقال آب رشد می‌کنند، استفاده می‌شود. سولفات مس در استخرها به‌عنوان عاملی برای از بین ‌بردن جلبک‌ها استفاده می‌شود. محلول رقیق سولفات مس برای درمان عفونت‌های انگلی ماهی‌های آکواریومی استفاده می‌شود و برای حذف حلزون‌ها از آکواریوم مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته به یاد داشته باشید که یون‌های مس برای ماهی بسیار سمی هستند؛ اما خوشبختانه بیشتر گونه‌های جلبک را می‌توان با غلظت‌های بسیار کم سولفات مس کنترل کرد، به‌طوری‌که به ماهی‌ها آسیبی وارد نشود. برخی از کشاورزان ممکن است این ترکیب را در زمین خود برای اصلاح کمبود مس در خاک اعمال کنند. اصلاح کمبود مس، عملکرد کلی مزرعه شما را افزایش می‌دهد.

تصفیه آب

کات کبود (سولفات مس) دارای خواصی است که آن را به یک عامل ضدمیکروبی قوی تبدیل می‌کند؛ بنابراین با وجود این خاصیت میکروب‌زدایی، می‌توانید از آن در تصفیه آب استفاده کنید. این ترکیب به تصفیه فاضلاب و کنترل رشد جلبک‌ها در چرخه تصفیه آب کمک می‌کند. این ماده یک جایگزین موثر در کنترل باکتری‌ها و سایر میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا است. بنابراین در افزودنی‌های آکواریوم، مواد شیمیایی استخر و ساخت ضدعفونی‌کننده‌های مختلف به‌طور ایده‌آل استفاده می‌شود.

صنعت معدن و حفاری

برخی از شرکت‌های معدنی از این ترکیب در استخراج مس از سنگ معدن استفاده می‌کنند؛ زیرا رسانای عالی گرما و الکتریسیته است. این خواص باعث می‌شوند این ترکیب در هنگام انجام فرایندهای متالورژیکی بر بسیاری از مواد معدنی مشابه ترجیح داده شود. همچنین می‌توانید از این ماده برای جداسازی مواد معدنی از سنگ معدن آن‌ها استفاده کنید.

صنعت نساجی

سولفات مس به یک ماده اصلی در صنعت نساجی تبدیل شده است؛ اما این ماده چه نقشی در صنعت نساجی دارد؟ تولیدکنندگان از آن به‌عنوان ماده خشک‌کننده برای کمک به تثبیت رنگ روی پارچه استفاده می‌کنند. علاوه‌براین، تولیدکنندگان پنبه و ابریشم از آن به‌عنوان عامل رنگ‌دهنده استفاده می‌کنند. این ترکیب به‌عنوان یک عامل رنگ‌دهنده، می‌تواند رنگ آبی را به الیاف اضافه کند.

آنالیزهای شیمیایی

کات کبود (سولفات مس) برای انجام بسیاری از آزمایشات شیمیایی استفاده می‌شود. این ماده در محلول Fehling و محلول Benedict برای آزمایش قند خون استفاده می‌شود (با واکنش‌هایی که در آن opper(II) sulfate، سولفات محلول را به اکسید مس قرمز (I) در حالت محلول کاهش می‌دهد). سولفات مس (II) همچنین در معرف Biuret برای آزمایش پروتئین‌ها استفاده می‌شود. در آزمایش شعله هنگامی که سولفات مس در شعله می‌سوزد، یون‌های مس نور سبز عمیقی از خود ساطع می‌کنند. این رنگ سبز بسیار شدیدتر از زمانی است که عنصر باریم در شعله می‌سوزد.

سنتز ترکیبات آلی

کات کبود (سولفات مس) در سطح محدودی در سنتز برخی از ترکیبات آلی استفاده می‌شود. نمک بی‌آب سولفات مس به‌عنوان یک عامل کاهنده آب برای تشکیل و اصلاح گروه‌های استال استفاده می‌شود. نمک هیدراته سولفات مس (کات کبود) را نیز می‌توان با پرمنگنات پتاسیم مخلوط کرد تا یک ترکیب اکسیدکننده برای تبدیل الکل‌های اولیه تولید کند.

تولید ریون (Rayon)

واکنش سولفات مس با هیدروکسید آمونیوم باعث تولید tetraamminecopper (II) sulfate یا معرف شوایزر می‌شود که برای حل‌کردن سلولز در تولید صنعتی رایون (الیاف نساجی یا پارچه‌ی ساخته‌شده از سلولز بازسازی‌شده) مورد استفاده قرار می‌گیرد.

استفاده از کات کبود (سولفات مس) در سایر صنایع

ما در ادامه موارد استفاده از سولفات مس و کات کبود در صنعت را فهرست کرده‌ایم.

• تهیه مواد اولیه مورد استفاده در صنعت الیاف مصنوعی.
• در صنایع فلزی، از مقدار زیادی سولفات مس به‌عنوان الکترولیت در تصفیه مس، برای پوشاندن سیم و کابل فولادی پیش‌از کشش سیم‌ها و در مراحل مختلف آبکاری مس استفاده می‌شود.
• در صنعت معدن، مس زاج آبی در غلظت‌های مختلف به‌عنوان فعال‌کننده برای شناورسازی سنگ معدن سرب، روی، کبالت و طلا استفاده می‌شود.
• برای حکاکی در صنعت چاپ از کات کبود استفاده می‌شود.
• در صنعت رنگ از سولفات مس در ساخت رنگ‌های ضدخزه استفاده می‌شود. همچنین این ماده نقش مهمی در رنگ‌آمیزی شیشه دارد.
• سولفات مس در کشاورزی برای تهیه قارچ‌کش، تولید سم برای ازبین‌بردن علف‌های هرز، تولید حشره کش، مبارزه با بیماری‌های قارچی، اصلاح کمبود مس در خاک، اصلاح کمبود مس در حیوانات، محرک رشد برای پرواربندی جوجه‌های گوشتی، ازبین‌بردن حلزون، ضدعفونی‌کننده خاک، برای جلوگیری از بیماری‌های گیاه گوجه فرنگی و غیره استفاده می‌شود.
• در استخرها برای ازبین‌بردن جلبک‌ها و میکروارگانیسم‌ها استفاده می‌شود.
• محلول کات کبود (سولفات مس)، برای ضدعفونی‌کردن محیط نگهداری گوساله، گاو و گوسفند نیز استفاده می‌شود.
• کود آن برای تامین مواد مغذی گیاهی در مزارع برنج مناسب است و برای محافظت در برابر رشد جلبک در گلدان استفاده می‌شود.
• در صنعت چسب از سولفات مس به‌عنوان نگهدارنده و افزودنی استفاده می‌شود. این افزودنی به چسب‌های سیلیکات اضافه می‌شود تا در برابر آب مقاوم شوند.
• در صنعت ساختمان‌سازی از سولفات مس برای تهیه سایر مواد نگهدارنده چوب و الوار برای جلوگیری از رشد کرم‌های چوب و پوسیدگی چوب استفاده می‌شود. در تولید بتن رنگی برای استفاده در استخرها و اطراف آن از این ترکیب به‌عنوان رنگ‌دهنده و ضدعفونی‌کننده استفاده می‌شود.
• محلول کات کبود می‌تواند از رشد ریشه درختان در فاضلاب جلوگیری کند.
• تهیه کاتالیزور برای استفاده در بسیاری از صنایع، تصفیه گازها (به‌عنوان مثال حذف هیدروژن کلرید و سولفید هیدروژن) و تصفیه محلول‌های سولفات روی، نمونه‌هایی از کاربردهای این نمک معدنی در صنایع شیمیایی هستند.
• منشا سایر ترکیبات مسی، مانند سیلیکات کربنات مس، آرسنیت، استو آرسنیت، رزینات، استئارات، تارتارات، کرومات، کلرات، آلژینات، فلوراید، هیدروکسید، کلرید، سیانید و مس آمونیوم از کات کبود است.
• رنگ‌آمیزی شیشه، رنگ‌آمیزی سیمان و گچ، رنگ‌آمیزی ظروف سرامیکی، تغییر رنگ فلز (به‌عنوان مثال رفع تیرگی فلز روی)، رنگ‌آمیزی آلومینیوم، معرف یا شناساگر (reagent) در تهیه مواد واسطه برای تهیه رنگ‌های فتالوسیانین، از سایر کاربردهای سولفات مس در رنگ و صنعت رنگدانه هستند.
• در صنعت چرم، از سولفات مس برای رنگرزی، به‌عنوان شناساگر در فرایندهای دباغی استفاده می‌شود.
• محلول سولفات مس به‌جای الکترولیت در تصفیه مس، آبکاری مس، ساخت الکترود و الکترولیت در باتری، تولید پودر مس، آبکاری و آنودایز آلومینیوم، ساخت مفتول روکش‌شده مسی و به‌عنوان فراهم کننده سطح مناسب برای شماره گذاری آهن و فولاد استفاده می‌شود.
• در تهیه مواد کامپوزیتی برای جوهر مورد استفاده در صنعت چاپ، لاستیک مصنوعی، تهیه کلرید مس، تصفیه بوتادین و جداسازی مشتقات استیلن، تهیه کاتالیزورهای مورد استفاده در کلرزنی لاتکس لاستیک و تصفیه روغن‌های نفتی، از این نمک مس استفاده می‌شود.
• استفاده از کات کبود (سولفات مس) در صنعت نساجی برای تهیه ترکیبات مسی ساخت پارچه‌های ضدپوسیدگی و سایر پارچه‌ها، ساخت کیسه‌های ماسه و سیمان با خاصیت ضدپوسیدگی، فرایند آمونیوم مس برای تولید ابریشم مصنوعی، تولید رنگ‌های آنیلین و دیازو بلک برای رنگرزی و افزایش ثبات رنگ در منسوجات بسیار شناخته شده است.
• از دیگر کاربردهای صنعتی سولفات مس، می‌توان به بهبود کیفیت سوزاندن کک، آنالیز آزمایشگاهی، تهیه کلروفیل به‌عنوان رنگ‌دهنده غذایی، تولید رنگ سبز در آتش‌بازی، عامل فعال‌کننده در تهیه کربن فعال، نگهدارنده خمیر چوب و تولید کاغذ بسته‌بندی میوه اشاره کرد.

عوارض و خطرات کات کبود

با اینکه کات کبود و محلول کات کبود به‌طور گسترده‌ در صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما در هنگام مواجهه با آن باید برخی نکات ایمنی را مدنظر داشت؛ زیرا این ماده در تماس طولانی مدت با بدن انسان می‌تواند عوارضی بر جای بگذارد. مس عنصری است که به‌طور طبیعی در بدن گیاهان و حیوانات وجود دارد و برای بقای موجودات ضروری است؛ اما سولفات مس این‌طور نیست و وقتی کسی در معرض آن قرار می‌گیرد، این ماده می‌تواند به‌عنوان محرک عمل کند. البته محصولات زراعی و کشاورزی پس‌از آفت‌کشی با سولفات مس کاملا تمیز می‌شوند، بنابراین خطر بسیار کمی برای بلعیدن یک محصول کشاورزی که با محصولات حاوی سولفات مس تیمار شده است (چه به‌صورت کود شیمیایی و چه به‌صورت آفت‌کش) وجود دارد؛ زیرا سولفات مس خود را به رسوبات خاک متصل می‌کند و در محصول نهایی که به بازار منتقل می‌شود، وجود نخواهد داشت.

نکات ایمنی که در زمان استفاده از کات کبود (سولفات مس) باید به آن‌ها توجه شود

محصولاتی که با استفاده از کات کبود (سولفات مس) تولید شده‌اند، خطری برای سلامتی انسان نخواهند داشت؛ اما اگر خودتان از کات کبود و سولفات مس برای اهداف کشاورزی، باغداری یا هر چیز دیگری استفاده می‌کنید، ممکن است در معرض عوارض جانبی آن‌ها قرار بگیرید. بنابراین در هنگام استفاده از این محصولات، بسیار احتیاط کنید. اگر سولفات مس از طریق پوست یا چشم جذب شود، ممکن است باعث سوزش و آبریزش بینی شود. در صورت ورود این ماده به چشم، ممکن است خارش، اگزما، ورم ملتحمه، التهاب، تجمع مایعات یا تحریک قرنیه را تجربه کنید. اگر سولفات مس بلعیده شود، میزان سمیت کمی خواهد داشت؛ زیرا اغلب به‌دلیل تحریک شدید دستگاه گوارش، خیلی سریع باعث استفراغ فرد شده و از بدن خارج می‌شود؛ اما اگر فردی سولفات مس مصرف کند و استفراغ نکند، ممکن است در معرض مسمومیت با سولفات مس قرار بگیرد. علایم مسمومیت با سولفات مس و کات کبود عبارتند از:

• احساس سوزش در قفسه سینه یا شکم؛
• ایجاد طعم فلزی در دهان، گویی که یک فلز را بلعیده‌اید؛
• حالت تهوع؛
• سردرد؛
• اسهال (ممکن است رنگ آبی یا سبز یا ترکیبی از هر دو داشته باشد)؛
• تعرق مفرط.

صرف‌نظر از اینکه استفراغ رخ داده است یا خیر، هر فردی که سولفات مس مصرف می‌کند، باید به اورژانس مراجعه نماید تا مطمئن شود که آسیبی به مغز، کبد، کلیه‌ها یا پوشش روده و معده‌ی او وارد نشده باشد. به‌صورت بسیار نادر، قرارگرفتن در معرض دوز بالای سولفات مس در برخی شرایط می‌تواند منجربه مرگ شود. با این‌حال اگر سریعا درمان پزشکی دریافت کنید، هیچ آسیبی نخواهید دید.

آیا طبق شایعات کات کبود (سولفات مس) سرطان‌زا است؟

EPA (آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده) تاکنون هیچ نوع رتبه‌بندی برای سرطان‌زابودن سولفات مس صادر نکرده است؛ زیرا شواهد کافی که سولفات مس را با ایجاد سرطان در انسان‌ها مرتبط کند، وجود ندارد. جالب است بدانید که بدن انسان می‌تواند میزان مس را در خود تنظیم کند. در واقع عملکرد طبیعی بدن انسان باعث می‌شود تا مس وارد جریان خون و پیش‌از دفع از طریق مدفوع، عمدتاً در کبد جمع‌آوری شود. بنابراین تحقیقات بیشتری برای تعیین اینکه آیا قرارگرفتن طولانی مدت در معرض سولفات مس می‌تواند باعث سرطان در انسان و حیوانات شود، مورد نیاز است؛ اما تاکنون چنین چیزی اثبات نشده است. بااین‌حال اگر به‌طور مداوم در معرض سولفات مس قرار دارید، ممکن است خطر ابتلا به بیماری کبدی در شما افزایش یابد. در مورد بچه‌ها و کودکان این احتمال وجود دارد که حساسیت بدن آن‌ها نسبت به کات کبود (سولفات مس) بیشتر از بزرگسالان باشد. بنابراین کودکان باید از تماس مستقیم با کات کبود خودداری کنند. در مورد حیوانات نیز سمیت سولفات مس برای پرندگان می‌تواند متوسط باشد؛ اما ماهی‌ها باید به‌طور کامل از این ماده دور نگه داشته شوند؛ زیرا استفاده از سولفات مس در دریاچه‌ها و حوضچه‌ها باعث کاهش اکسیژن آب و ایجاد محیطی مرگبار برای آبزیان می‌شود.

روش‌های نگهداری از کات کبود (سولفات مس)

این ماده معمولا در کیسه‌های دربسته و در انباری با رطوبت پایین و تهویه مناسب نگهداری می‌شود. به‌طور کلی، سولفات مس جامد و محصولات مشتق شده از آن، باید در یک ظرف محکم با درِ بسته نگهداری شوند. کیسه‌ها و بسته‌بندی‌ها باید در مکانی خنک، خشک و دارای تهویه مناسب و دور از مواد ناسازگار نگهداری شوند. همچنین حتما باید انبار را از افزایش حجم رطوبت محافظت کنید. پس‌ از کار با ترکیب کات کبود (سولفات مس) نیز باید دست‌های خود را کاملا بشویید. لباس‌های کار را هم پیش‌ از استفاده مجدد بشویید تا آلودگی روی آن‌ها از بین برود. ضمنا با این ماده به‌گونه‌ای کار کنید که تولید و تجمع گرد و غبار به حداقل برسد؛ چون تا حد ممکن باید از برخورد کات کبود (سولفات مس) با چشم و دهان جلوگیری شود.